Avrupa'ya 18 bin kilometre uzaklıktaki AB üyesi Yeni Kaledonya ayrılık için referanduma gidiyor

Yeni Kaledonya 18 bin kilometre uzaklıktaki Fransa'dan ayrılmak için referanduma gidiyor..

Yeni Kaledonya takım adaları 4 Ekim 2020'de Fransa'dan ayrılmak için ikinci kez referandumuna gidecek.

Fransa'dan 18 bin kilometre uzaklıktaki Yeni Kaledonya takım adaları 4 Ekim 2020'de ikinci defa bağımsızlık referandumuna gidecek. Halk, Fransa'dan ayrılıp ayrılmamayı 2018'den sonra bir kez daha oylayacak.

Peki, 1980'den beri özel bir yönetim statüsüne sahip ada, neden Fransa'dan ayrılmayı oyluyor? Referandumdan bağımsız bir ülke kararının çıkma olasılığı var mı?

Bu sorulara yanıt vermek için öncelikle referandum kararına gelmeden önce neler yaşandığını özetlemekte fayda var.

Ouvea olaylarından Ouvea Anlaşması'na

Takım adalar 80'lerin sonundan beri başka hiçbir okyanus ötesi Fransız hakimiyetindeki bölgeye verilmemiş özel bir statüden faydalanıyor. Bu hakkın kazanılmasında 80'li yıllara damgasını vuran Kanak ayaklanmaları önemli rol oynadı. Adanın yerli halkı Kanaklar ile Avrupa kökenli Kaldoşlar arasındaki çatışmalar Ouvea Mağarası'nda Kanakların 15 Fransız jandarmasını iki hafta boyunca alıkoyması ile zirve yaptı.

Fransa'nın düzenlediği operasyonda 19 Kanak militanı ve iki asker öldü. Bu olayın ardından adanın Fransa'dan ayrılması konusunda Paris de ilk adımlarını atmaya başladı. 10 yıl içinde bağımsızlık referandumu yapılması Fransa tarafından kabul edilse de adadaki karışıklıklar nedeniyle referandum fikri 1998'deki Noumea Anlaşması'na kadar askıda kaldı. Anlaşma ise 20 yıl içerisinde adanın kaderini oylamasına yeşil ışık yaktı.

Bu çerçevede, "Yeni Kaledonya'nın egemenliğine ve bağımsızlığına kavuşmasını istiyor musunuz?" sorusu ilk olarak halka 4 Kasım 2018'de gerçekleştirilen referandumla soruldu. Oylamaya yaklaşık 175 bin seçmen katıldı ve sandıktan yüzde 56,7 oranında "Hayır" yanıtı çıktı.

Fakat Noumea Anlaşması'ndaki bir madde "Hayır" yanıtının çıkması durumunda Kongre'de üçte bir çoğunluk sağlanması şartıyla yeniden referandum yapılabilmesine imkan tanıyor. Bu çoğunluğun sağlanması ile birlikte 4 Ekim 2020'de adanın kaderinin belirlenmesi için seçmenler yeniden sandığa çağrıldı.

'Evet' çıkarsa ne olur?

Son kamuoyu yoklamalarına göre 2018'e oranla bağımsızlık taraftarları güçlenmiş durumda. İki yıl önce seçmenlerin neredeyse yüzde 30'u sandık başına gitmemiş, bu da sonucu önemli şekilde etkilemişti. Bu sebeple bağımsızlıkçılar kampanya çalışmalarını bu 'küs' seçmen üzerine yoğunlaştırdı.

Adanın referanduma 'evet' demesi durumunda 1853'te Fransız sömürgesi altına girmiş ada tam bağımsızlığına kavuşmuş, egemen bir devlet olacak.

Fransız devletinin adadaki tüm yetkileri de Yeni Kaledonya yönetimine aktarılacak. Fakat burada yıllara yayılacak bir geçiş süreci izlenecek. Takım ada ülkesi Birleşmiş Milletler'e katılmak için başvuruda bulunabilecek.

'Hayır' çıkarsa ne olur?

Fransız toprağı olmayı sürdürecek ada Noumea Anlaşması ile belirlenen özel statüsüne sahip olmayı sürdürecek.

Ada sakinleri Fransız ve Avrupa Birliği vatandaşlıklarına ve haklarına sahip olmayı sürdürecek.

Kongre'nin yenilenmesi için seçimlere gidilecek. Yeni kongre üyelerinin üçte birinin 18 aylık bir süre zarfında başvuruda bulunması durumunda bir kez daha referanduma gidilebilecek.

Euronews

Yeni Kaledonya nerede

Melanezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneydoğusunda yer alan, Fransa'ya bağlı bir bölge olarak özel bir statü ile kendine özgü bölge konumunda olan Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu üyesi bölge. Yeni Kaledonya'nın başkenti Nouméa'dır.

Romalılar döneminden bu yana İskoçya bölgesi Kaledonya olarak adlandırılmaktaydı. Thomas Cook 1774 yılında adayı Avrupalı olarak ilk defa keşfettiğinde bölgeyi İskoçya'nın kuzey bölgelerine benzetmesi nedeniyle bölgeye Yeni İskoçya anlamına gelen bu ismi vermiştir.

Bu süreçte İskoçya'nın latince kullanımı olan Scotia sözcüğünü, bu sözcüğün Fransızlar tarafından Kanada'nın doğu kıyılarında yer alan Akadya'da oluşturdukları yeni koloni bölgesine 1621 yılında bu yana Nova Scotia (Türkçe: Yeni İskoçya) ismini vermeleri ile kullanamamıştır.

Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlısı gruplar ülkelerini Kanaky olarak adlandırmaktadır.

Yeni Kaledonya konum olarak Zelandiya'nın kuzey ucunda, Mikronezya ada öbeği grubu içerisinde yer almaktadır. Avustralya'nın kuzeydoğusunda, Yeni Zelanda'nın ise kuzeyinde yer alan bölge, toplamda 18.576 km² yüzölçümüne sahiptir. Yeni Kalendoya'nın en büyük adası konumunda olan Grande Terre sahip olduğu 16.372 km² yüzölçümü ile bölgenin neredeyse tamamını oluşturmaktadır. Bu adanın haricinde Belep Adası, Chesterfield Adaları, Pins Adası ve Sadakat Adaları'da Yeni Kaledonya sınırları içerisinde kalmaktadır.

Adanın en yüksek noktasını 1628 m ile Grande Terre adası üzerinde bulunan Panié Dağı oluşturmakta olup, en uzun akarsu ise 150 km uzunluğa sahip olan Diahot oluşturmaktadır.

Nüfus

Bölgenin en eski yerleşimcileri olarak Melinezya topluluklarından olan Kanaklar nüfusun %44'ü ile adanın en yoğun etnik grubunu oluşturmaktadır. Bunun haricinde toplum içerisinde yüksek bir orana sahip olan ve Caldoches olarak adlandırılan ve adaya gelen ilk Fransızların torunları ile adaya yakın dönemde gelmiş olan ve Métropolitains olarak adlandırılan nüfusun oluşturduğu grup yer almaktadır. Bu gruplarla birlikte ada genelinde beyazların nüfus içerisindeki oranı %34,1 düzeyindedir.

Yeni Kaledonya orta yaşta bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre sadece %37,37'si 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin %9,84'ü 65 yaş ve üzerindedir.

0-14 yaş: %21.74 (erkek 32,227/kadın 30,819)
15-24 yaş: %15.63 (erkek 23,164/kadın 22,163)
25-54 yaş: %43.73 (erkek 63,968/kadın 62,856)
55-64 yaş: %9.06 (erkek 12,700/kadın 13,568)
65 yaş ve üzeri: %9.84 (erkek 12,552/kadın 15,992)

Bölgenin nüfus artış hızı 2020 tahmini verilerine göre %1,25 seviyesinde olup, bölge genelinde şehirlerde yaşayanların oranı %71,5 düzeyindedir.

Güncellenme Tarihi : 15.9.2020 11:00