KAYNAK : Haber Vitrini
Yaz saati uygulamasının vücudun biyoritmini bozduğu yönündeki eleştirilerden sonra, şimdi de söz konusu değişikliğin enerji tasarrufu sağlamadığı ileri sürüldü.
Emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Fehim Üçışık, Türkiye’nin yeterli enerji tasarrufunu sağlayabilmesi için yaz saati uygulaması yerine sürekli ileri saat uygulamasına geçmesi gerektiğini savundu.
Türkiye’de 1925’te çıkarılan Günün Yirmi Dört Saate Taksimine Dair Kanun’a dayanarak Bakanlar Kurulu tarafından yürütülen ileri saat uygulamasına göre; her yıl mart ayının son pazar gecesi saatler 1 saat ileri, ekim ayının son pazar gecesi de 1 saat geri alınıyor.
Uygulamaya gerekçe olarak enerji tasarrufu, Avrupa ülkeleri ile saat birliği ve akşam saatlerinde enerji talebini azaltmak gösteriliyor. Mevcut uygulamayla 1990’dan bu yana 5 milyar kilowatsaat enerji tasarrufu sağlanırken, bu yılki yaz saati uygulmasında sağlanan tasarruf ise 580 milyar kilowatsaat oldu.
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı eski Başkanı Prof. Dr. Fehim Üçışık, Türkiye’de uygulanan yaz saati uygulaması ile güneş ışığından tam olarak yararlanılamadığı için gerekli tasarrufun sağlanamadığını savundu. Mevcut saat uygulamasına gerekçe olarak gösterilen Avrupa ülkeleri saat birlikteliğinin gerçekçi olmadığını belirten Üçışık, “Avrupa ülkeleri için tek saat uygulaması söz konusu değil.” dedi. Avrupa ülkelerinin de kendi aralarında farklı saat uyguladığını bildirerek, Yunanistan ve Fransa’yı buna örnek gösteren Üçışık, ayrıca, havanın erken kararmasının, iş hukuku açısından memurlar için de gece mesaisini gündeme getirebileceğine dikkat çekti.
Türkiye’nin şu anki yaz saati uygulamasından vazgeçerek, sürekli ileri saat uygulamasına geçmesi gerektiğini dile getiren Üçışık, buna gerekçe olarak da, gün ışığından daha fazla yararlanma ve daha fazla enerji tasarrufunu gösterdi. Üçışık’ın verdiği bilgilere göre, 21 Aralık’ta Trabzon’da güneşin doğuşu saat 06.36, güneşin batışı 16.03. Bu durumda 21 Aralık’ta Trabzon’un ötesindeki yerler; Artvin, Hopa, Iğdır Ağrı ve Erzurum’da hava daha erken kararmasına karşın okullarda eğitim, resmi daireler, bankalar ve işyerlerinde mesai ışıklar yakılarak devam ediyor. Kışın bir de akşam don ve ısınma maliyetleri ile birlikte enerji tüketimi artıyor. Bunların üzerine bir de iş hukuku açısından personel adına gece mesaisini gündeme getiriyor.
Prof. Dr. Üçışık’a göre, aynı çarpıklık, İstanbul için de geçerli. Üçışık, “23 Mayıs itibariyle Frankfurt’ta güneşin batışı 21.23, Berlin’de 21.15, Paris’te 21.43, Viyana’da 20.44. Örneğin Mayıs’ın 23’ünde Paris’te saat 21.43’te güneş yeni batarken, İstanbul’da ise haziranda yılın en uzun gününde güneş akşam saat 20.40’larda batıyor. Buna göre, İstanbul ve İzmir’de Paris’in mayısta ulaştığı ileri batı saatine biz haziranda bile bir saat geride kalıyoruz. Mevcut uygulama ile Avrupa’nın sağladığı tasarrufu biz yine sağlayamıyoruz.” dedi.
“Avrupa ile birliktelik gerekçesi inandırıcı değil”
İleri saat uygulamasına gerekçe olarak gösterilen ‘Avrupa ile saat birlikteliği’ni inandırıcı bulmayan Prof. Üçışık, Avrupa’da farklı uygulamalar bulunduğuna işaret ederek, şunları anlattı: “Yunanistan Avrupa Birliği’ne tam üye, ama Avrupa’dan farklı; Türkiye ile aynı saati kullanıyor. Fransa, İngiltere ile aynı saati uygulamıyor. Kışın Viyana yakınlarından geçen boylamı, yazın ise Adapazarı’ndan geçen boylamı (30) esas alıyor. Kendi ülkesinden geçen saati uygulamıyor. Şimdi biz de Adapazarı’ndan geçeni esas alıyoruz. Yunanistan da aynen bizimkini esas alıyor. Bu durumda Yunanistan’ın batısındaki İtalya yakınındaki Adriyadik’te bulunan Korfu adası ile ülkemizde Iğdır ve Artvin aynı saati kullanıyor. Bu yanlış uygulama, Nahcivan–Azerbaycan ile aramızda iki saat fark doğuruyor. Halbuki bizim Avrupa ile olan saat birlikteliğimiz kadar komşularımız ve Avrasya ile de saat birliği yapmamız lazım.”
Dünyada hiçbir komşu ülke arasında iki saat saat farkı olmadığını kaydeden Üçışık, “Türkiye ile Yunanistan aynı, Yunanistan ile İtalya arasında bir saat fark var, İtalya ile Fransa arasında fark yok. Fransa ile İngiltere arasında bir saat fark var. Türkiye ise komşuları Azerbaycan ile iki saat, Irak, Suriye ile aynı fark, Rusya ile bir saat fark garabetini yaşıyor. Bu yanlışın düzeltilmesi lazım.” diyerek, yazın güneş enerjisinden sağlanan tasarrufun, istenilmesi halinde kışın da sağlanabileciğini kaydetti. Üçışık, çözüm konusunda ise şu öneriyi yaptı: “Biz saati bir saat sürekli ileri alalım. Yazın bir saat daha öne alalım, kışın da bir saat daha öne alalım (45 sınır boylamı). Böylece Azerbaycan ile aramızdaki fark bire insin, Yunanistan ile aramızdaki fark bire çıksın, Rusya ile aynı saati kullanalım. Diğer komşularımız ile aramızdaki saat farkı azalsın. Aslında bir dönem bu saat uygulanmıştı. Zaten olabildiğince doğudaki boylama göre saatleri ayarlayan ülkeler gün ışığından daha fazla yararlanıyor. Bu sistem ile orta ölçekli bir değil, iki hidroelektrik santralinin verimi alınır, 580 milyon kilowatsaatin iki katı tasarruf sağlanır. Doğu’da da gün ışığından daha fazla yararlanılır.”
Yaz saati uygulaması, gün ışığından daha fazla yararlanmak için dünyadaki hemen hemen bütün ülkeler tarafından uygulanıyor. Bu konuda ciddi bir arşiv bilgisi olmamakla beraber, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nden edinilen bilgilere göre, Türkiye’de yaz saati uygulamasının başlangıç tarihi bir rivayete göre 1960’lı yıllar, bir rivayete göre ise bu tarih 1920’lere kadar uzanıyor. Bir ara günlük iki saat olarak uygulanan yaz saati uygulamasına, 1984 yılında ilgili kanunda yapılan değişiklik ile bir saat sınırı getirildi.
Güncellenme Tarihi : 16.3.2016 18:32
