100 Yıllık fotoğraflarla Kûtu'l-Amâre zaferi!

MİT, internet sitesinde tarihinden alıntıların yer aldığı ‘100 Yıllık’ fotoğraflar yayınladı. Özel Koleksiyon; Trablusgarp, Kafkas İslam Ordusu, Kûtu'l-Amâre, Suriye ve Doğu Afrika bölümlerinden oluşuyor. Çalışmada tarih ve istihbarata yön veren Kut'ül Amare zaferinden Atatürk'e kadar bir dizi yeni fotoğraf ve belge erişime açıldı.

Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) internet sitesindeki "Özel Koleksiyon" bölümünde bulunan "100 Yıllık" sekmesiyle bir dizi tarihi fotoğrafın yanı sıra, çeşitli belgeler erişimine açıldı. Bu sekme altında, Trablusgarp, Kafkas İslam Ordusu, Kûtu’l-Amâre, Suriye ve Doğu Afrika bölümleri bulunuyor.

Teşkilat-ı Mahsusa’nın ilk başkanı Süleyman Askeri, Kûtu’l-Amâre Kuşatmasında sedyede savaş yönetti.

MİT BAŞKANINDAN TEBDİL-İ KIYAFET

Bunlar arasında Gazi Mustafa Kemal’in Nuri Conker ile Trablusgarp Cephesi’nde yakın istişarelerde bulunduğu fotoğraf ve Mustafa Kemal'in Şeyh Sunusi tarafından hediye edilen yerel Trablusgarp kıyafetiyle çekilen fotoğrafı dikkati çekiyor. Mustafa Kemail'in Trablusgarp Cephesi'nde kurmay binbaşı rütbesiyle görev yaptığı sırada Fuat Bulca ile sohbet ettiği anları gösteren 1911 tarihli, Derne'de yerel kıyafetlerle denetleme yaptığı 1912 tarihli fotoğraflar ile Teşkilat-ı Mahsusa’nın ilk başkanı Süleyman Askeri Bey için Libya'da “Molla Cemil” ismiyle oluşturulan sahte kimlik ve yerel kıyafetli fotoğraflar da sergileniyor.

KAFKAS ORDUSU'NUN BAKÜ'YE GİRİŞİ

MİT’in erişime açtığı içeriklerin biri “Kafkas İslam Ordusu”na ilişkin bilgi ve fotoğraflardan oluşuyor. Bu bölümde ordunun, Osmanlı Devleti’nin Mart-Ağustos 1918 arasında kurduğu Doğu Ordular Grubu'na bağlı askeri birim olduğu ifade ediliyor. Ordunun, Enver Paşa'nın isteğiyle kargaşa içinde bulunan Azerbaycan ve Dağıstan’ı Rus işgalinden kurtararak bağımsızlıklarını ilan etmelerine yardımcı olmak, Kafkasya'da bulunan askerlere eğitim ve silah desteği vermek amacıyla kurulduğu bilgisi yer alıyor.

Kafkas İslam Ordusu, Bakü'yü işgalden kurtardıktan sonra şehre giriş yaparken.

TARİHİN EN BÜYÜK ZAFERİ

Kûtu’l-Amâre'nin Osmanlı tarihinin en büyük zaferlerinden biri olduğu ve 29 Nisan 1916'da elde edildiği belirtilen sitede, “Türk ordusu, 1. Dünya Savaşı içerisindeki ikinci zaferini İngilizlere karşı kazandı. Zaferde son derece önemli olan Teşkilat-i Mahsusa, istihbari anlamdaki başarılar arasında tarihi bir önem taşır” ifadeleri kullanıldı. Ayrıca Süleyman Askeri Bey'in, Kûtu’l-Amâre kuşatması esnasında sedyeden savaş yönettiği anlara ilişkin fotoğraflar da sergilendi. Kûtu’l-Amâre kuşatmasının başarılı sonuçlanmasında önemli rol oynayan Halil Kut Paşa'nın da fotoğrafları da yer alıyor. Halil Kut Paşa ile esir alınan komutan Townshend'in 1916'da çekilmiş fotoğrafı da yer aldı. Kûtu’l-Amâre zaferinin tarih ve istihbarata yön verdiği vurgulanan sitede, Trablusgarp ve diğer cephelerde istihbaratın öneminin ortaya çıktığı ifade edildi.

Casusun notları yayınlandı

Ayrıca MİT, sitedeki istihbarat raporlarına yeni bilgiler de eklendi. Bunlardan biri Kars Yuva Amirliği tarafından 1946'da ele geçirilen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) casusunun üzerinden çıkan, şifre anahtarı içeren notalar ve buna ilişkin istihbarat raporu oldu. Söz konusu raporda şu ifadeler yer aldı: “Vasil Girigoyenko, Kars yuvasından firara teşebbüs etmişse de suç üstü yakalanmıştır. Tatbik edilen muamele sonunda, vazife ile gönderildiğini ve üzerinde çıkan notaların şifre olduğunu itiraf etmiş ve fakat henüz tam ve kat’i açıklamada bulunulmamıştır. Neticeden ayrıca bilgi sunulacağını arz.”

Rus casusun şifreli notları

İNGİLİZ BİNBAŞIYA SIKI TAKİP

Sitede yayımlanan bir diğer belge ise İngiliz ataşemiliterinin sıkı takibine ilişkin bilgiler yer alıyor. İzmir Bölge Amirliği'nden 19 Haziran 1932'de Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti'ne (MAH) gönderilen istihbarat raporunda şunlar kaydedildi: “İngiliz Ataşemiliteri Binbaşı O'Lary, 14 Haziran 1932'de Afyon treniyle İzmir'e gelmiş ve İzmir Palas'a inmiştir. Kendisi Rumca, Fransızca, İngilizce, Almanca, Türkçe tekellüm etmektedir. İzmir'de konsolosla beraber müstahkem mevki kumandanını ziyaret etmiştir. İstanbul'a hareket edeceği haber alınmıştır efendim.” MİT'in internet sitesinde yer alan belgelere belirli periyotlarda yenilerinin ekleneceği öğrenildi.