ABD, Türkiye ve İsrail'in Suriye'de karşı karşıya gelmemesi için devreye girdi

Bölgedeki bir kaynak, Washington'un özellikle Türk ve İsrail jetlerinin tehlikeli bir yakınlıkta görev yapmasından ve bunun da istenmeyen çatışma riskini arttırmasından endişe duyduğunu belirtti.

Middle East Eye'a konuşan ABD'li bir yetkili ve bölgesel bir kaynak, Trump yönetiminin "olası bir kazayı" önlemek amacıyla Suriye'de bir çatışmasızlık mekanizması kurulması için Türkiye ve İsrail arasında lobi faaliyeti yürüttüğünü söyledi.

Suriye'de Beşar Esed rejiminin Aralık ayında düşmesinden bu yana iki ülke arasındaki gerilim tırmanıyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve diğer yetkililer, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinin dışında kalıcı askeri varlığına ilişkin endişelerini defalarca dile getirdiler ve bunu "kırmızı çizgi" olarak nitelendirdiler.

Bu ayın başlarında İsrail, Suriye'de Türkiye'nin konuşlanmayı planladığı Hama Hava Üssü ve Humus'taki Tiyas hava üssü (T4 olarak da bilinir) gibi askeri tesisleri hedef alan birkaç saldırı gerçekleştirdi.

Bu saldırılar tam da Ankara'nın T4 üssünü incelemek ve yeniden inşası için bir ön değerlendirme yapmak üzere teknik bir ekip göndermeye hazırlandığı sırada gerçekleşti.

Hava saldırılarının ardından Milli Savunma Bakanlığı kaynakları iki ülkenin geçen hafta Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de teknik düzeyde çatışmasızlık görüşmeleri gerçekleştirdiğini doğruladı.

Resmi kaynaklar toplantının Washington'un olası olayları önlemek için her iki tarafı da diyaloğa teşvik etmesinin ardından gerçekleştiğini söyledi.

Konuyla ilgili bilgi veren ABD'li bir yetkili, Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun 3 Nisan'da Washington'da Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile yaptığı görüşmede İsrail ile gerilimin düşürülmesi ve diyaloğun arttırılmasının önemini vurguladığını söyledi.

Yetkili, Rubio'nun Pazartesi günü Fidan ile yaptığı telefon görüşmesinde de devam eden çatışmasızlık görüşmelerinin önemini yinelediğini sözlerine ekledi.

Bölgedeki bir kaynak, Washington'un özellikle Türk ve İsrail jetlerinin tehlikeli bir yakınlıkta görev yapmasından ve bunun da istenmeyen çatışma riskini arttırmasından endişe duyduğunu belirtti.

"Büyük bir mesele değil"

Ancak bir Türk yetkili Türkiye ve İsrail'in ABD'nin diplomatik çabalarından önce bir süredir çatışmasızlık mekanizmalarına sahip olduğunu söyledi.

Yetkili, Türkiye'nin Suriye'de Rusya, İran ve ABD ile benzer kanalları yıllardır kullandığını ve İsrail ile de benzer bir kanalın kurulmasının “büyük bir mesele olmadığını” belirtti.

Konuyla ilgili bilgi sahibi başka bir kaynak, “Türkiye ve İsrail daha önce Ankara'nın geçen yıl vatandaşlarını Lübnan'dan tahliye etmesi sırasında temas halindeydi” dedi ve ekledi: “İki ülke geçmişte de ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı'nı çatışmasızlık için bir kanal olarak kullanmıştı.”

Kaynak, bu yeni mekanizmanın her iki tarafa da 24 saat erişim sağlayacağını ve gerçek zamanlı koordinasyonu arttıracağını sözlerine ekledi.

Bir başka kaynak ise Türkiye ve İsrail arasında bu konuda daha fazla görüşme yapılabileceğini ve resmi bir anlaşmanın gerekli olmadığını, gayrı resmi ve sözlü bir mutabakatın yeterli olacağını belirtti.

İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan İsrailli bir yetkili, Ankara'nın Aralık ayından bu yana çatışmasızlık mekanizması konusunda tereddütlerini dile getirdiğini söyledi.

Türk yetkililere göre İsrail'in asıl amacı sadece kazalardan kaçınmak değil, Suriye'de Şam'ın yeni hükümetinin güçlerini dışlayan ve İsrail'in özgürce hareket etmesine izin veren bir etki alanı oluşturmak.

Türk yetkililer bu tür taleplerin, 14 yıllık iç savaşın ardından acilen finansmana, uluslararası tanınmaya ve altyapı geliştirme de dahil olmak üzere kapsamlı devlet kurma çabalarına ihtiyaç duyan Suriye hükümetini istikrarsızlaştırmaktan başka bir işe yaramayacağını savunuyor.

ABD'nin olası arabuluculuğuna rağmen Ankara'daki uzmanlar Türkiye'nin Suriye'de askeri üs kurma planlarından vazgeçmeyeceğini düşünüyor.

Bu üslerin "IŞİD ile mücadelede" kullanılması ve Rusya ile İsrail'in değişen rollerinden doğan boşluğu doldurması amaçlanıyor.

Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz hafta sonu Antalya Diplomasi Forumu'nda Türkiye'nin IŞİD'e karşı askeri operasyonları koordine etmek üzere Suriye, Irak, Lübnan ve Ürdün ile bölgesel bir koalisyon kurduğunu açıkladı.

Yılmaz, koalisyonun Şam'da bir karargâh kuracağını ve Suriye hükümeti resmi olarak yardım talep ettiğinde operasyonlara başlayacağını söyledi.

Ancak Şam ve Ankara arasında, Türkiye'nin yeni kurulan Suriye ordusuna askeri yardım ve eğitimini arttırmasını sağlayacak resmi bir ikili savunma anlaşması henüz imzalanmış değil.