Bilim insanları kanserle mücadelede 'akıllı anahtar' keşfetti

Colorado Boulder Üniversitesi'nden araştırmacılar, hücre döngüsünün gizemli ana düzenleyicisi olan CDK7 enzimini hedef alan deneysel ilaçlar için yeni bir etki mekanizması ortaya çıkardılar.

Science Advances dergisinde yayımlanan araştırma, bu ilaçların kanser hücrelerinin çoğalmasını dakikalar içinde nasıl durdurabileceğine dair benzeri görülmemiş bilgiler sunuyor.

CDK7, hücre çoğalmasının "bekçisi" olarak iki mekanizma aracılığıyla görev yapar: Birincisi, hücre bölünmesini uyaran CDK 1, 2, 4 ve 6 gibi diğer enzimleri aktive eder; ikincisi, transkripsiyon faktörlerini kontrol ederek gen ifadesini düzenler.

Araştırmacıları hayrete düşüren şey, bu enzimi inhibe eden ilaçların rekor hızda çalışmasıydı; bu ilaçlar, hücre çoğalmasından sorumlu olan önemli bir transkripsiyon faktörü grubunu sadece 30 dakikada etkisiz hale getirebildiler. Bu hızlı ve kapsamlı etki, 27 farklı doku tipini temsil eden 79 hücre hattında gözlemlendi ve bu durum hücre çoğalmasını düzenleyen evrensel bir mekanizma olduğunu düşündürmektedir.

Bu önemli keşfin merkezinde, tümörleri baskıladığı bilinen RB1 proteininin beklenmedik bir rolü yer alıyor. CDK7 inhibe edildiğinde bu protein, kanser çoğalmasına neden olan transkripsiyon faktörlerinin "ateşini" söndüren bir örtü görevi görüyor. Bu keşif, daha önce farmakolojik olarak etkilemeye yönelik girişimlerin başarısızlıkla sonuçlandığı RB1 proteininin hedeflenmesi için yeni ufuklar açıyor.

Bu ümit verici sonuçlara rağmen, mevcut CDK7 inhibitörleri ciddi yan etkilere neden olmakta ve klinik çalışmalarda tümörleri tamamen ortadan kaldıramamaktadır. Ancak araştırma ekibi, enzimin patolojik işlevlerini bozarken sağlıklı hücrelerdeki normal işlevlerini koruyabilecek yeni nesil, daha hassas tedaviler geliştirmenin umut verici olduğunu düşünüyor.

Araştırma ekibinin lideri Profesör Dylan Tatges, geleceğin, tüm enzim fonksiyonlarını "kapsamlı şekilde etkisiz hale getirme" şeklindeki eski yaklaşımdan, yalnızca kanser ilerlemesinden sorumlu patolojik yolları hedef alan daha hassas bir yaklaşıma geçmekte yattığını açıklıyor. Bu hassas yaklaşım, balyozdan mikrocerrahi neşterine geçmek gibi bir şey; sağlıklı hücreleri korurken kanserli hücrelere daha güçlü vurulmasına olanak sağlıyor. 

"CDK7'nin tüm işlevlerini balyozla devre dışı bırakmak yerine, artık onkogenez için en önemli olan aktivitesinin belirli bir dalını hedeflemeye doğru ilerleyebiliriz" dedi. Bu hassas yaklaşım, özellikle geleneksel yöntemlerle tedavisi zor olan üçlü negatif meme kanseri gibi agresif kanserler için daha etkili ve daha az toksik tedavilerin önünü açabilir.

Bu çalışma, hücre çoğalmasının temel biyolojisine ilişkin anlayışımızda niteliksel bir sıçramayı temsil ederken, aynı zamanda akıllı kanser tedavilerinde yeni bir dönemin temellerini atıyor. Ancak araştırmacılar, bu keşiflerin hastalar için mevcut tedavilere dönüştürülebilmesi için daha fazla araştırma ve titiz klinik deneylere ihtiyaç duyulduğu konusunda uyarıyor.

Kaynak: scitechdaily