Çin medyası Türkiye’yi konuşuyor! “Nadir toprakta kontrolü elimizden alacak”

Türkiye’nin Eskişehir Beylikova’daki dev nadir toprak elementi keşfi Çin basınında ses getirdi. Pekin merkezli yayınlar, Türkiye’nin 12,5 milyon tonluk rezervle küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirebileceğini yazdı. Çin basınına konuşan Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, “Türkiye artık kritik minerallerde üretici ülke konumuna geçiyor” dedi.

Türkiye, Eskişehir’in Beylikova ilçesindeki dev nadir toprak elementi keşfiyle, enerji ve sanayi alanında dışa bağımlılığı azaltacak yeni bir sayfa açıyor.

Beylikova sahası, yalnızca Türkiye’nin değil, Avrupa’nın da kritik maden arz güvenliğinde kilit bir rol oynayabilecek büyüklükte.

Doğrulama sürecinin tamamlanmasının ardından, Türkiye’nin nadir toprak elementleri bakımından Çin ve Brezilya’nın ardından dünyanın üçüncü büyük rezervine sahip ülkesi haline gelmesi bekleniyor.

Pekin’in de yakından izlediği gelişme, Çin medyasında “küresel güç dengelerini değiştirebilecek stratejik bir adım” olarak değerlendirilmeye başlandı. Manşetlerde “Türkiye, Çin’in tekelini sarsacak” ifadeleri öne çıktı.

"KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRİ DEĞİŞEBİLİR"

Çin basını, Türkiye’nin 12,5 milyon tonluk nadir toprak elementi keşfinin doğrulanması halinde, küresel tedarik zincirini kökten değiştirebileceğini yazdı. 

Pekin yönetimine yakın Global Times, haberi “Ankara kritik mineraller yarışında sahaya indi” başlığıyla verirken, Türkiye’nin artık “Çin dışındaki en büyük potansiyele sahip ülkelerden biri” olarak öne çıktığını paylaştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 Ekim’de Türkiye’nin kuzeybatısındaki Eskişehir ilinin Beylikova bölgesinde 12,5 milyon ton nadir toprak rezervine sahip olabileceğini açıklamıştı.

Nikkei Asia’ya konuşan kaynaklar Türkiye’nin bu bulguyu onaylatmak için Avustralya’daki Ortak Cevher Rezervleri Komitesi (JORC)’a başvurduğunu belirtti.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu verilerine göre, bu miktar doğrulanırsa Türkiye, Çin ve Brezilya’dan sonra dünyanın en büyük üçüncü rezervine sahip ülke olacak. 

Türk yetkililer, Beylikova sahasındaki 310 farklı noktadan alınan numunelerin toplam 694 milyon ton kaynağı temsil ettiğini ifade etti. 

Türkiye, kaynaklardaki nadir toprak elementlerinin tam dağılımını henüz açıklamadı; ancak seryum oksit, lantan oksit, neodim oksit ve praseodim oksit dahil 10 nadir toprak mineralinin yanı sıra florit, barit ve toryumun da tespit edilmişti.

Devlet madencilik şirketi Eti Maden’in Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Yalçın Aydın, Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada Beylikova sahasındaki cevherin değerli mineral oranının yaklaşık %1,75 olduğunu belirtti. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Maden Mühendisliği Bölümü’nden Yard. Doç. Kagan Özdemir, bu seviyenin ekonomik olarak üretim için anlamlı ve uygun olduğunu ifade etti.

NADİR TOPRAK ELEMENTİ REZERVİ NEDEN ÖNEMLİ?

Disprosiyum, neodim ve praseodim; buzdolapları, elektrikli arabalar ve rüzgar türbinlerinde kullanılan mıknatısların üretiminde hayati öneme sahip. Çin, bu nadir toprak elementlerinin bir kısmını neredeyse tamamen kontrolü altında tutuyor. 

ABD yönetiminin uyguladığı cezai ticaret tarifelerine cevap olarak, Pekin bu ay nadir toprak elementlerinin ihracatına kapsamlı kontroller getirerek küresel tedarik zincirinde dalgalanmaya neden olmuştu.

Aydın, Eti Maden’in “doğru maliyet-kalite dengesine odaklanacağını ve maksimum saflık için baskı yapmaya gerek olmadığını” söyledi.

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANI ÇİN MEDYASINA KONUŞTU

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada Türkiye’nin Çin, ABD, Avrupa, Kanada ve Avustralya ile görüşmelerde bulunduğunu ve sahada nadir toprak elementlerinin katma değerli üretimini artıracak uygun bir teknoloji sağlayıcı aradığını belirtti. Bayraktar, “Yabancı ortaklar bilgi transferi ve yerel üretimle ilgili Türk koşullarını kabul ederse, yabancı katılım memnuniyetle karşılanacak” dedi.

Diğer yandan Eti Maden, rezervlerin uluslararası güvenilirliğini artırmak ve finansman koşullarını kolaylaştırmak için JORC sertifikasyonu sürecine başvurdu. Ayrıca Beylikova bulgularının sertifikalandırılması için Türkiye’nin yerel raporlama komitesine de başvuru yapıldı.

Danışmanlık şirketi Wood Mackenzie’den Robin Griffin, “Uluslararası alanda tanınan bir cevher rezervi kodu, Batılı yatırımcılar için çok önemlidir ve JORC en güvenilir çerçevelerden biridir” dedi.

Türkiye, 2023’te yıllık 1.200 ton cevher işleme kapasiteli bir pilot tesisini Beylikova’da devreye almıştı. Bayraktar, tesisin %90’ın üzerinde saflaştırma oranına ulaştığını, ancak yabancı uzmanlığın süreci hızlandırabileceğini belirtti. Türkiye, yabancı katkı olsun ya da olmasın endüstriyel üretime geçeceğini vurguladı.

AVRUPA VE ASYA TÜRKİYE'YE ODAKLANDI

Eti Maden, endüstriyel tesisin proje tasarımına 2026’da başlamayı, 2027–2028’de faaliyete geçirmeyi planlıyor. Hedef, yılda 10.000 ton nadir toprak oksit üretmek için 570.000 ton cevher işlemek.

CRU Group baş danışmanı Willis Thomas, Türkiye’nin tahmini 12,5 milyon tonluk rezervinin, Çin dışındaki küresel rezervlere %17 katkı sağlayabileceğini belirtti. “Avrupa anakarasına bu kadar yakın olan Türkiye’deki bu yataklar, Avrupa’nın elektrikli araç gelişimini destekleyen gelecekteki nadir toprak elementi değer zincirinin parçası olabilir,” dedi.

Türkiye, Çin ile görüşmelerini sürdürürken, nadir toprak elementleri ve diğer kritik minerallerin geliştirilmesi için Batı liderliğindeki Mineraller Güvenlik Ortaklığı (MSP) forumuna da katıldı.