Eskişehir'de dünyanın en büyük ikinci 694 milyon tonluk nadir toprak elementi rezervi Türkiye'yi ihya edecek

694 milyon tonluk dev rezerv haberi sadece Türkiye'de değil, dünya genelinde de büyük ilgi uyandırdı. Nadir toprak elementleri (NTE), günümüz teknolojilerinde vazgeçilmez olan bileşenler arasında yer alıyor. Bu elementler, özellikle yenilenebilir enerji sistemlerinde, ileri teknoloji cihazlarında ve askeri ekipmanlarda kritik bir öneme sahip. Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki bu dev rezerv, Türkiye'yi NTE piyasasında önemli bir oyuncu haline getirebilir.

Bu rezervden yıllık 570 bin ton üretim yapılması ve ülkenin yıllık yaklaşık 220 milyon dolar gelir elde etmesi planlanıyor.

Bakan Bayraktar'ın Çin'de gerçekleştirdiği görüşmeler, Türkiye'nin bu rezervi uluslararası ortaklıklarla nasıl en iyi şekilde değerlendirebileceğine dair ipuçları içeriyor. Çin, madencilik ve NTE işleme konularında geniş bir deneyime sahip. Dolayısıyla, bu alandaki iş birlikleri, Türkiye'nin hem ekonomik kazanç sağlamasına hem de teknoloji transferi yapmasına olanak tanıyabilir.

Türkiye'nin, sahip olduğu bu dev rezervle birlikte, kendi teknolojik altyapısını güçlendirmesi ve kendi sanayi tesislerini kurarak NTE'yi işleyip katma değerli ürünler üretmesi hedefleniyor. Bu adımlarla birlikte, Eskişehir'deki rezervin, Türkiye ekonomisine milyarlarca dolarlık katkı sağlaması mümkündür. Uzmanlar, bu projenin ülkenin ekonomisinde yeni bir çağ açabileceğine ve stratejik sektörde bağımsızlığın sağlanabileceğine dikkat çekiyor.

Ayrıca, bu gelişmenin hem bölgesel hem de ulusal düzeyde istihdam yaratması bekleniyor. Eskişehir ve çevresinde kurulacak tesisler, yeni iş imkanları ile bölge halkına ekonomik açıdan büyük katkı sağlayabilir. Türkiye'nin, bu rezervin getirdiği fırsatları en iyi şekilde değerlendirmek için büyük bir dikkatle ve stratejik bir yaklaşımla hareket etmesi gerektiği belirtiliyor.

Sonuç olarak, 694 milyon tonluk bu nadir toprak elementi rezervi, Türkiye'nin kendisini uluslararası arenada güçlü bir konuma taşıması için büyük bir fırsat sunuyor. Bu süreçte atılacak doğru adımlar, ülkenin teknoloji ve enerji alanındaki sürdürülebilirliğine önemli katkılarda bulunabilir.

TÜRKİYE 694 MİLYON TONLUK DEV REZERV İÇİN 6 BİN KİLOMETRE ÖTEDE DÜĞMEYE BASTI

Çin'in Tianjin kentinde Türkiye'nin madencilik alanındaki vizyonunu anlatan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Eskişehir'de keşfedilen 694 milyon tonluk nadir toprak elementleri rezervi için yıllık 570 bin ton nadir elementi saflaştıracak bir sanayi tesisi kurmayı hedeflediklerini söyledi.

Kritik minerallerin ülkelerin politikalarını şekillendirdiğine dikkat çeke Bakan Bayraktar, Çin'in Tianjin kentinde gerçekleşen Uluslararası Madencilik Konferansı'na katılarak "Bakanlar Forumu'nda ülkemizin madencilik alanındaki vizyonunu anlattık. İleri teknoloji ürünlerin vazgeçilmezi kritik mineraller, ülkelerin politikalarını şekillendiren önemli bir hammadde konumuna geldi. Bizim de enerji dönüşüm vizyonumuzda kritik minerallere ve nadir toprak elementlerine yatırım yapmak önemli bir rol oynuyor." dedi.

NTE İÇİN SANAYİ TESİSİ KURULACAK

Türkiye'nin Eskişehir'deki NTE rezervlerini işlemek için uluslararası işbirliklerini değerlendirdiğini söyleyen Bayraktar, "Bu kapsamda Eskişehir'de keşfettiğimiz dünyanın ikinci büyük nadir toprak elementi rezervini ekonomimize kazandırmak adına yıllık 570.000 ton nadir elementi saflaştıracak bir sanayi tesisi kurmayı hedefliyoruz. Bu doğrultuda karşılıklı faydaya dayalı tüm uluslararası iş birliği fırsatlarını değerlendiriyoruz." ifadelerini kullandı.

PİLOT TESİSİN AÇILIŞI GERÇEKLEŞTİRİLDİ

Türkiye, 2022 yılında Eskişehir'in Beylikova ilçesinde 694 milyon tonluk nadir toprak elementleri rezervi keşfetmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2023 Nisan'da Beylikova Florit, Barit ve Nadir Toprak Elementleri Pilot Tesisinin açılışını gerçekleştirdi. Türkiye bu tesis ile yıllık 1200 ton cevher işleyerek ekonomiye kazandırmayı hedefliyor. Endüstriyel tesis için de çalışmalar devam ediyor.

Tesiste, ilk etapta 7 nadir toprak elementinin üretimine odaklanılacak ve ilk defa bu elementlerin de oksitleri üretilecek.

ÇİN'DEN SONDA İKİNCİ SIRADA

Rezerv büyüklüğü bakımından 800 milyon tonluk rezervle dünyada ilk sırada yer alan Çin'deki Bayan Obo sahasından sonra 694 milyon ton nadir toprak elementi rezerviyle ikinci sırada Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki nadir toprak elementi maden sahası yer alıyor.

Elde edilecek florit, barit, lantan, seryum, praseodimyum, samaryum, gadolinyum, evropiyum, neodimyum gibi nadir elementler ve diğer 17 nadir toprak elementi de tesiste üretime konu olabilecek. Tıpkı uranyum gibi bir nükleer yakıt ham maddesi olan toryum elementi de söz konusu tesiste işlenecek.

Tesiste işlenerek elde edilecek elementler, yüksek teknoloji ürünlerinde kullanılan yeşil enerji dönüşümünde, savunma sanayisinde, lazer güdüm sistemlerinde ve her türlü elektronik donanımda kullanılıyor. Ayrıca bu elementlerin ikamesinin de bu teknolojik düzeyde bulunmadığı belirtiliyor.

Pilot tesisten sonra endüstriyel tesise geçilerek yıllık 570 bin ton üretim yapılması ve ülkenin yıllık yaklaşık 220 milyon dolar gelir elde etmesi planlanıyor.

NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ

Nadir toprak elementleri (Rare-Earths) (NTE) kimyasal açıdan skandiyum, yitriyum ve lantanitlerin içinde bulunduğu  bir grubu kapsamaktadır. Lantanitler, atom numaraları 57'den 71’e kadar olan ve kimyasal olarak benzer elementlerin oluşturduğu bir guruptur. Atom numarası 39 olan yitriyum ve atom numarası 21 olan skandiyum da lantanitlerle benzer kimyasal özellikleri nedeniyle bu grubun içine dahil edilmiştir. Bu iki element nadir toprak elementleri ile benzer iyonik çapları ve küçük atomik çapları nedeniyle nadir toprak element cevherleşmeleri ile bir arada oluşurlar.

Nadir toprak elementlerini en önemli cevher mineralleri olan bastnazit, monazit ve ksenotim oluşturur. NTE içeren başlıca atıklar arasında ise apatit, brannerit, kırmızı çamur atıkları ve bazı killer olarak sıralanabilir (O’Driscoll, 1988; Vijagen et all., 1989). Dünyadaki nadir toprak elementlerinin en önemli üretim kaynağı bastnasit mineralidir. En başta gelen üreticiler Çin ve ABD’dir.  

Neodmiyum (Nd), seryum (Ce), skandiyum (Sc) ve yitriyum (Y) gibi nadir toprak elementleri genellikle yumuşak ve kolay işlenebilir özellikte olup yüksek sıcaklıklarda reaktif özelliği gösterir. Demir grisi ile gümüş beyazı arasında değişen renkler gösterirler. Ergime sıcaklıkları 798–1663 oC arasında değişir. Atomik numaraları 57-71 arasında olan bu elementler periyodik tabloda lantanit grubunu oluşturur. Yukarıda belirtilen dört elementle birlikte lantanit grubu içindeki diğer elementler lantanyum, disprosyum, terbiyum, lutesyum, tulyum, erbiyum, holmiyum, gadolinyum, iterbiyum, prosedmiyum, europyum’dur.