KÖŞK BİLMECESİ, GORDİON DÜĞÜMÜNE DÖNDÜ

YASADAKİ MADDEYLE REFERANDUM OLMAZ!

KAFALARI karıştıran açıklama Prof. Yüzbaşıoğlu’ndan geldi: “Referanduma gidecek yasanın geçici 19’uncu maddesinde, ‘11. cumhurbaşkanını halk seçer’ diyor. Meclis cumhurbaşkanı seçtikten sonra bu maddeyle referanduma gidilemez. İşlevsiz bir hüküm halka sorulamaz. Hukuk tekniğine aykırı olur. ”

MECLİS’İN SEÇTİĞİ İSİM ÇANKAYA’DAN İNECEK

ÇANKAYA’YA çıkacak isim Meclis’te belirlendiği takdirde, daha sonra yapılacak olan referandumda ’evet oyu’ çıkması halinde ortaya yeni bir kaos çıkacak. AKP’li Dengir Mir Fırat’a göre, “Anayasa değiştiği için Meclis’in seçtiği cumhurbaşkanı istifa etmek zorunda kalacak. Yerine halkın seçtiği çıkacak.”

GÜL: BELİRSİZLİK VAR HER İKİ SEÇİM DE OLUR

YAŞANAN karmaşa, hükümetin etkili ismi Gül’ün açıklamalarına da yansıdı. Gül, “Bundan sonra yaşanacak süreçte belirsizlikler var. Hukukçular çalışıyor. Yeni cumhurbaşkanını Meclis’in de halkın da seçme ihtimali var.” Bazı AKP kurmayları ise Meclis’in ’ilk iş olarak’ cumhurbaşkanını seçmeyip, referandum sonucunu bekleyebileceğini söyledi.

Ankara’daki Gordion* düğümü nasıl çözülecek

Anayasa Mahkemesi’nin kararı, bütün siyasi hesapları altüst etti. Cumhurbaşkanı’nı yeni Meclis mi, halk mı seçecek? Siyasi partilerin hukukçuları yeni durumu değerlendiriyor...

Cumhurbaşkanı seçim süreci başlamadan aylar önce adayın ismini açıklamaktan kaçınarak muhalefete “Verdik ellerine bir çelik çomak oynuyorlar” diye yüklenen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın sözleri gerçek oldu. Cumhurbaşkanı seçilemediği için patlak veren kriz tam bir çelik çomak oyununa döndü. Anayasa Mahkemesi’nin cumhurbaşkanını halkın seçmesini de öngören düzenlemelerin yer aldığı Anayasa değişikliği paketinin iptal edilmesi taleplerini reddetmesi Nisan ayından beri yaşanan hukuki ve siyasi karmaşayı daha da derinleştirdi. 11. Cumhurbaşkanı’nın nasıl seçileceği iyice belirsiz hale geldi. Siyasi parti yönetimleri ile hukukçuların, birbirine ters düşen tezler ortaya atması, yepyeni tartışmalar doğmasına yol açtı ve bir dizi ihtimal gündeme geldi. Anayasa Mahkemesi’nin referandum yolunu açan kararı, siyaset kulislerini 11. Cumhurbaşkanı’nın kim tarafından seçileceğini ihtimallere kilitledi.

Anayasa Mahkemesi’nin son kararıyla birlikte ortaya çıkan tablo şöyle:

Meclis’in ilk işi mi?
ANAYASA Mahkemesi’nin aldığı karar, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini öngören anayasa değişikliği için referandum yolunu açtı. Ancak mevcut anayasaya göre 11. Cumhurbaşkanı’nın yeni Meclis tarafından seçilmesi gerekecek. Ancak özellikle bazı AKP kurmayları Meclis’in ilk işinin cumhurbaşkanını seçmek olduğuna ilişkin bir Anayasa hükmü bulunmadığı gerekçesiyle referandumun beklenmesi görüşünü savunuyor. Birçok hukukçu ise bu teze şiddetle karşı çıkıyor.

Referandum iptal edilir mi?
MECLİS’İN Cumhurbaşkanı’nı seçmesi, referandum sürecini kesmeyecek. Ancak referanduma götürülen pakette 11. Cumhurbaşkanı’nın seçimine ilişkin madde olması sıkıntı yaratacak. Pakette, halk tarafından seçimin 60 gün içinde yapılması öngörülüyor. Ancak geçici bir madde ile “11. Cumhurbaşkanı’nın 40 gün içinde” seçilmesi hükme bağlanıyor. Meclis 11. Cumhurbaşkanı’nı seçmiş olacağı için bu madde işlevsiz kalacak. İşlevsiz kalan bir hükmün pakette yer almasının bütün paketi etkileyip etkilemeyeceği şimdiden tartışma konusu oldu. Bugüne kadar böyle bir durum olmadığı için YSK’nın nasıl bir karar vereceği de belirsiz.

Değişiklik kabul edilirse ne olacak?
YENİ Meclis’in 11. Cumhurbaşkanı’nı seçmesinden sonra, referandumda anayasa değişikliğinin kabul edilmesi, hukuki açıdan durumu değiştirmeyecek. Değişiklik geriye yürümediği ve seçim tamamlanmış olacağı için cumhurbaşkanı görevine devam edecek. Ancak bu kez de siyaseten “meşruiyet” tartışması gündeme gelecek. Böyle bir durumda Meclis’in seçtiği cumhurbaşkanının istifa etmesi gerektiği görüşleri şimdiden dillendiriliyor.

5 Ağustos’ta referandum
MEVCUT yasaya göre referandumun 21 Ekim’de yapılması gerekecek. Ancak Meclis olağanüstü toplanarak Sezer’in veto ettiği referandum tarihini öne çeken yasayı kabul ederse, Cumhurbaşkanı Sezer’in ikinci kez veto yetkisi olmadığı için yasa yürürlüğe girecek. yasanın öngördüğü 45 günlük süre, Anayasa değişikliği paketinin Resmi Gazete’de yayımlandığı 16 Haziran’dan itibaren başlayacak. Bu durumda referandumun en geç 5 Ağustos Pazar günü yapılması gerekecek ve Meclis’in cumhurbaşkanı seçim sürecini başlatmasına gerek kalmayacak. Referandumda anayasa değişikliği kabul edilirse 11. Cumhurbaşkanı 40 gün içinde halk tarafından seçilecek. Referandumdan ret kararı çıkarsa cumhurbaşkanını Meclis seçecek.

Yasa kadük olur mu?
REFERANDUM tarihini öne çeken yasanın Meclis’ten ikinci kez geçirilmesi, tartışma konusu oldu. Sezer’in kendisine aynen iade edilen yasayı 15 günlük inceleme süresini sonuna kadar kullanması halinde yasanın yürürlüğe girmesi 22 Temmuz’dan sonraki bir tarihe sarkacak. Bu tarihpte yeni Meclis için seçim yapılmış olacağı için yasanın kadük olacağı iddiaları ortaya atılıyor. Ancak Meclis bürokrasisi, yasanın Genel Kurul’dan 22 Temmuz’dan önce geçmesinin kadük olmasını engelleyeceğini belirtiyor.

Yeni yasa referanduma uygulanır mı?
BU konudaki öncelikli tartışma, referandum tarihini öne çeken yasanın bu referandumda uygulanıp uygulanmayacağı. Cumhurbaşkanı Sezer, yasayı veto ederken Anayasa’daki seçim yasalarının 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağı kuralını işaret ederek yasanın Anayasa değişikliği paketine ilişkin halkoylamasında uygulanmayacağını savunmuştu.

YSK’nın hazırlık süreci
BU durumda kalan 13 gün içinde YSK’nın referandumu yetiştirip yetiştirmeyeceği konusunda YSK Başkanı Aydın, “Biz yürürlükte olan yasalara göre işlemlerimizi yürütüyoruz. Başka bir yasa yürürlüğe girdiğinde yetişip yetişmeyeceğine ve nasıl hareket edeceğimize o gün karar veririz” dedi.

YSK’nın işi kolaylaştırılmalı
Galatasaray Üniversitesi’nden Prof. Necmi Yüzbaşıoğlu, Meclis’in 11. Cumhurbaşkanı’nı seçmesi halinde referanduma giden paketten 11. Cumhurbaşkanı ile ilgili düzenlemenin çıkarılması gerekeceğini belirterek “Meclis’in bu hükmü geri çekmemesi halinde YSK’nın paketin akıbeti ile ilgili karar vermesi lazım. İşlevsiz bir hüküm taşıyan metin halka sorulamaz. Bu paketin geri çekilmesi gerekir. YSK bu kararı verir mi bilmiyorum. Ama Meclis’in YSK’nın işini kolaylaştırması lazım” diye konuştu.

Prof. Kaboğlu: Önemli bir tartışma
Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu da bu tartışmanın çok önemli olduğunu belirterek “O zamana kadar Meclis Cumhurbaşkanı seçmiş olacak. Burada en azından demokratik meşruiyet açısından hazmedilmesi kolay olmayan bir durumla karşı karşıya kalabiliriz. Hukuken Meclis’in seçtiği Cumhurbaşkanı’nın durumu etkilenmez. Temennim 11. Cumhurbaşkanı’nı Meclis’in seçmesinden sonra maddenin paketten çıkarılmasıdır” dedi.

Siyasetçiler yorumlamakta zorlandı
Anayasa Mahkemesi’nin referanduma götürülen Anayasa değişikliklerinin iptali istemini reddetmesi, bütün hesaplarını iptal kararı üzerine kuran siyasetçiler için sürpriz oldu. Kararın yarattığı şaşkınlık hem AKP’li hem CHP’lilerin demeçlere de yansıdı.

CHP’li Ali Topuz, kararın cumhurbaşkanı seçimini kolaylaştırdığını iddia etti. Topuz, “Meclis, cumhurbaşkanı seçimini yapacak ve 367 aranmayacak. Bunun sonucu odur” dedi. Oysa Anayasa Mahkemesi’nin Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin önceki kararına göre Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk iki turunda en az 367 katılım şartı devam ediyor.

Başbakan Erdoğan karara ilişkin değerlendirme yaparken “gerekçeli kararı bekleyeceğiz” dedi. Oysa Anayasa Mahkemesi’nin ret kararının gerekçesinin hukuken herhangi bir sonucu olmayacak. TBMM Başkanı Arınç ise bu kararla, 21 Ekim’de halkın 11. cumhurbaşkanını seçmek üzere sandığa gideceğini savundu. Oysa referandumda Cumhurbaşkanı’nı halkın seçmesi değil, halkın seçip seçmeyeceği oylanacak.

*GORDİON DÜĞÜMÜ EFSANESİ
FRİGYA’NIN başkenti Gordion; Ankara-Eskişehir karayolunun yakınında, Polatlı’nın 18 km. kuzeybatısındadır. Efsaneye göre Gordion düğümü bir öküz arabasını bir sütuna bağlayan karmakarışık bir sarmaşık yığınıdır. Yeni bir lider arayışında olan Frig’lere bir kahin şehre öküz arabası ile giren ilk adamı kral ilan etmeleri söylenir. İşte bu kişi Gordios’tur. Gordios kral olur ve öküz arabası tapınakta gösterime konulur. Gordios’un öküz arabası, düğümü çözecek kişinin Asya’nın hakimi olacağı söylentisiyle ünlenir. Büyük İskender Gordion’a geldiğinde (M.Ö. 334) düğümü çözmeye çalışır ama başarısız olur. Öfkeyle, kılıcını çeker ve düğümü ikiye ayırır. İskender gerçekten de Pers İmparatorluğu’nun fatihi ve Asya’nın hakimi olma yolundadır. Ancak 33 yaşında ölümü, bilgiçlerce İskender’in Gordion düğümü karşısındaki sabırsız davranışına bağlanmıştır.

vatan