Maymun çiçeği hastalığı hakkında bilmeniz gereken her şey.. Maymun çiçeğinin 7 belirtisi
Maymun çiçeği virüsü, mpox adlı virüs tarafından tetiklenen, kaşıntılı deri döküntüsü, ateş ve insandan insana geçiş özelliği olan bir hastalıktır. Covid-19 pandemisinin etkileri hâlâ devam ederken, viral bir hastalık olarak ortaya çıkan maymun çiçeği virüsü günümüzde (Ağustos 2024) Afrika'da pandemi seviyesine ulaşmış ve acil durum ilan edilmesine yol açmıştır. Deri döküntüsü, ateş, lenf bezlerinin şişmesi, kas ağrıları ve solunum sorunları gibi belirtilerle kendini gösteren maymun çiçeği virüsü, insandan insana ve zaman zaman hayvanlardan da bulaşabilen bir virüstür. Özel bir tedavisi bulunmayan maymun çiçeği virüsü için kullanılan ilaçlar, virüsün yol açtığı semptom ve şikayetleri hafifletmeyi amaçlamaktadır.
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsü Nedir?
Maymun çiçeği virüsü, daha çok orta ve batı Afrika'da rastlanılan, Ortopoksvirüs cinsine ait olup, insanlara genellikle enfekte bir kişi veya hayvanın cilt lezyonları ya da vücut sıvılarıyla doğrudan teması sonucu bulaşan zoonotik bir hastalıktır. Ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk maymun çiçeği virüsünün neden olduğu belirtilerdir. Bir diğer tipik belirtisi olan döküntüler genellikle yüz, eller, ayaklar ve ağızda ortaya çıkıp, bir süre sonra içi sıvı dolu lezyonlara dönüşür.
Mpox virüsü, artık görülmeyen çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile aynı virüs ailesinin bir parçası olsa da, etkileri daha hafiftir ve nadiren ölümcüldür. "Maymun çiçeği hastalığı" olarak adlandırılsa da hastalığın kaynağı bilinmemektedir ancak daha çok görüldüğü bölge olan Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatların (maymunlar gibi) virüsü barındırdığı ve insanlara bulaştırabildiği bilinmektedir.
İlk insan vakası vakası 1970 yılında kayıtlara geçse de, Dünya bu virüsün adını 2022 salgını ile birlikte duymuştur.
Maymun çiçeği hastalığı (mpox), enfekte hasta ile yakın ve uzun süreli temas, cinsel ilişki, lezyonlarla temas ve solunum yolu ile bulaşabilirken, hayvanlardan insanlara da enfekte hayvanların kan, vücut sıvıları, deri veya mukoza lezyonlarıyla doğrudan temas, ısırık ve tırmalanma yolu ile bulaşmaktadır.
Mpox'un kuluçka süresi sıklıkla 6-14 gün olmakla birlikte 5 ila 21 gün arasında değişebilir. Hastalığın klinik tablosunda ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf düğümlerinin şişmesi ve halsizlik-enerji eksikliği ile kendini göstermektedir. Ateş semptomunu takip eden 3 gün ile birlikte deri döküntüleri görülmeye başlar. En yaygın görülen belirtisi döküntü, ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve lenf düğümlerinde şişmedir.
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsü Nasıl Bulaşır?
Maymun çiçeği virüsü, enfekte hayvanların kan, vücut sıvıları, deri veya mukoza lezyonları ile doğrudan temas, ısırık, tırmalama, çiğ ya da az pişmiş enfekte hayvan etlerinin tüketilmesi ile bulaşır. İnsandan insana bulaşma şekli ise enfekte olmuş kişi ile cinsel ilişki gibi ten tene temas, öpüime, damlacıklar yoluyla yayılmasını sağlayan uzun süre yüz yüze yakın mesafede konuşma, kontamine giysi, çarşaf, havlu gibi eşyaların kullanılmasıdır. Mpox virüsünün daha çok görülebileceği hayvanlar sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlardır.
Maymun çiçeği virüsü şu yollarla bulaşır:
Ten teması (dokunma, öpüşme, cinsel ilişki)
Hayvanların salyaları, çırmalaması, ısırması veya o hayvanın etinin yenmesi de hayvandan insana bulaşma yoludur.
Yatak örtüleri, havlu gibi kontamine eşyalarla temas
Uzun süreli yakın temas ile birlikte solunum damlacıklarının yayılması
Anneden bebeğe bulaşma, gebelik ve doğum sırasında ve sonrası yakın temaslada çocuğa bulaşabilir.
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği virüsü belirtileri, döküntü, ateş, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı, sırt ağrısı, kas ağrıları ve halsizliktir. Hastalığın neden olduğu döküntüler kaşıntılı olup, özellikle yüz ve ekstremitelerde yoğunlaşır, yüz, avuç ve ayak tabanlarında daha sık görülür. Genital bölge, oral mukozalar, gözün şeffaf dokusu ve korneada döküntülerden etkilenebilir.
Maymun çiçeği virüsünün neden olduğu belirtiler şunları içerir:
Ateş
Deri döküntüsü
Lenf düğümlerinde şişme (Lenfadenopati)
Yoğun halsizlik
Kas ağrısı
Sırt ağrısı
Baş ağrısı
Maymun çiçeği virüsünde görülen döküntü, ağrılı olabilen düz, kırmızı şişlikler olarak ortaya çıkabilir. Daha sonra oluşan bu şişlikler irinle dolan kabarcıklara dönüşür ve daha sonra bu kabarcıklar kabuklanır ve düşer. Tüm süreç iki ila dört hafta sürebilir. Bu süreç tamamlanana, yani döküntüler kabuklanıp düşene kadar virüsü bulaştırabilir durumda olursunuz.
Maymun çiçeği virüsü semptomları ne kadar sürede ortaya çıkar?
Maymun çiçeği virüsünün semptomları genellikle virüse kaptıktan sonraki 3 hafta içinde kendini gösterir ve kişi grip gibi mpox belirtilerinden birini göstermeye başladıysa genellikle 1-4 gün sonra kızarıklık gelişir. Hastalık ile ilgili veriler, kişilerin semptom göstermeye başlamadan 4 gün önce bile virüsü bulaştırabildiğini de göstermektedir.
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?
Suçiçeği, kızamık, bakteriyel deri enfeksiyonları, uyuz, uçuk, frengi gibi hastalıkların yarattığı belirtiler ile benzerlik gösterebilen semptomlar gösterdiği için maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için test yapılması gerekir. Ciltte ortaya çıkan lezyon'dan alınan örnek doku ile yapılacak PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile maymun çiçeği virüsü teşhis edilebilir. Eğer ciltte yara oluşmadı ise ve buradan örnek alınamadıysa, anal veya rektal sürüntü alınarak da test almak mümkündür.
Bunun dışında bağışıklık sisteminizin antikor üretip, üretmediğini anlamak için için bir kan testi de istenebilir.
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsünden Nasıl Korunulur?
Sürveyans yani virüs konusunda sistematik gözlemler ve yeni vakaların hızlı tanımlanması, salgının kontrol altına alınması için kritik öneme sahiptir. Salgınları sırasında, enfekte kişilerle yakın temas, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için en önemli risk faktörüdür.
Maymun çiçeği virüsü nadir görülmesine rağmen özellikle seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için bu tedbirleri almak gerekmektedir:
Aşı olun (Çiçek hastalığı için geliştirilen aşılar ayrıca maymun çiçeğine karşı da koruma sağlar.)
Virüsün belirtilerini gösteren kişilerden uzak durun, bilhassa cilt temasından kaçının.
Hasta olduğunu bildiğiniz kişinin yatak takımlarına, havlularına veya giysilerine dokunmayın.
Hasta olan biri ile temas ettiyseniz mutlaka ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektan ile temizleyin.
Virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçının.
Maymun Çiçeği (MPOX) Virüsünün Tedavisi Nasıl Yapılır?
Spesifik olarak maymun çiçeği virüsü için herhangi bir tedavi yoktur fakat çiçek hastalığına benzerliği nedeni ile çiçek hastalığına karşı korunmak için geliştirilen antiviral ilaçlar monkeypox'u tedavi etmek için kullanılabilir. Maymun çiçeği virüsünün bulaştığı bir kişide tedavinin amacı hastalıktan kaynaklı ağrı, oluşan yaralar gibi belirtileri kontrol edip, kaldırmaya yöneliktir.
Eğer hastalığın belirtilerini gösteriyorsanız hızlıca bir sağlık kuruluşuna başvurup, erken şekilde tedavi almanız oldukça önemlidir.
KAYNAK : MEMORİAL HASTANESİ
