Mısır Cumhurbaşkanı Ankara'da! Erdoğan ile görüşen Sisi'den ilk mesaj

Düne kadar savaşın eşiğine geldiğimiz Mısır'la yeni bir dostluk adımı atıldı…
Sisi'nin darbesini protesto için Rabia işareti Erdoğan'ın da en çok kullandığı işaretti. Rabia da o işaret de ölüp gitti..

Rabia işareti (Arapça: R4BIA olarak da yazılır), 2013 Mısır askerî darbesini protesto etmek amacıyla Mısır'ın seçilmiş cumhurbaşkanı Muhammed Mursi ve Müslüman Kardeşler destekçileri tarafından kullanılan bir el işareti. İsmini, darbe karşıtı oturma eylemlerinin ve sonrasında 2013 Mısır katliamının konumu olan Rabia el-Adeviyye Camisi'nden almıştır. İşaretin sosyal medyada kullanılan sarı-siyah sembolü Türkiye'de ortaya çıkmıştır ve darbe destekçilerinin kullandığı V işaretine karşıt bir işaret olarak kullanılmıştır.Oturma eylemlerinin başlangıcı olan 14 Ağustos, Uluslararası Rabia Platformu tarafından "Dünya Rabia Günü" olarak ilan edilmiştir.

Rabia işareti ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından "Tek Millet, Tek Bayrak, Tek Vatan, Tek Devlet" anlamıyla da kullanılmıştır.Kelime anlamı "dört"tür.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın daveti üzerine Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, Türkiye'ye geldi.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Türkiye-Mısır Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantısı’na katılmak üzere bugün Ankara’ya kritik önemde bir ziyarette bulunuyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mısırlı mevkidaşını havalimanında karşıladı. Sisi’nin ziyareti, iki ülke arasındaki normalleşme sürecini zirveye taşırken, ilişkilerde bir dönüm noktası olacak.

Sisi, 12 yıl aradan sonra Mısır’dan Türkiye’ye Cumhurbaşkanı düzeyinde ilk ziyareti gerçekleştiriyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Sisi’yi Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resmi törenle karşıladı.

İki lider Türkiye-Mısır Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantısı’na (YDSK) başkanlık edecek

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın resmi daveti üzerine Ankara'ya gelen Sisi, X hesabından yaptığı açıklamada, Türkiye'ye ziyareti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'la bir araya gelme fırsatını bulacağı için mutlu olduğunu belirtti.

Mısır ve Türkiye arasındaki köklü tarihi ilişkilere vurgu yapan Sisi, Mustafa Kemal Atatürk'ün kuruluşunu ilan ettiğinden beri Türkiye ile Mısır arasında güçlü siyasi bağların olduğuna dikkati çekti.

Sisi, "Benim bugünkü (Ankara) ziyaretim ve Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daha önceki Kahire ziyareti, Mısır ile Türkiye arasında yeni bir dostluk ve işbirliği başlatma iradesini yansıtıyor." ifadelerini kullandı.

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, Türkiye ve Mısır'ın, bölgesel ve uluslararası çevrelerdeki önemli rollerine dayalı olarak iki ülkenin kardeş halklarının beklentilerini karşıladıklarına işaret etti.

MASADA KRİTİK BAŞLIKLAR VAR

Erdoğan ve Sisi, baş başa görüşme ve YDSK toplantısının ardından ortak basın toplantısı düzenleyecek. Toplantı öncesinde Cumhurbaşkanları huzurunda savunma, enerji, turizm, sağlık, eğitim ve kültür alanlarında yaklaşık 20 anlaşmanın imzalanması öngörülüyor.

Sisi’nin ziyareti, Türkiye’nin Mısır’da 3 milyar doları aşan yatırımlarını artırması yolunda da önemli bir aşama olarak değerlendiriliyor.

Savunma alanındaki anlaşmalar arasında Türk İHA/SİHA’larının Mısır tarafından tedariği de bulunuyor.

Bağları derinleştirmeye yönelik anlaşmalar

Ticari ilişkiler uzun zamandır Türkiye ile Mısır arasındaki işbirliğinin temel taşıdır.

Sisi'nin ziyaretinin, Türkiye'nin Mısır'daki yatırımlarının halihazırda 3 milyar doları aşmasını daha da artırması bekleniyor.

2022 yılında Türkiye'nin Mısır'a ihracatı 3 milyar dolar olurken, Mısır'dan ithalatı biraz daha yüksek olarak 3,1 milyar dolar olarak gerçekleşti ve toplam ticaret hacmi 6,1 milyar dolara ulaştı.

Türkiye'nin Mısır'a ihraç ettiği başlıca ürünler arasında makine, demir-çelik ve plastik yer alırken, Mısır'dan ithal ettiği ürünler arasında ise plastik, gübre ve demir-çelik yer alıyor.

Türkiye'nin yurtdışındaki toplam doğrudan yatırım stoku olan 46,5 milyar dolarda Mısır 294 milyon dolarla 19. sırada yer alıyor. Yurtdışından Türkiye'ye gelen yaklaşık 130 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım stokunun 45 milyon dolarıyla 36. sırada yer alıyor.

Savunma sektöründe ortak projelerin yanı sıra, başta sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), nükleer enerji ve yenilenebilir enerji olmak üzere enerji sektöründe iş birliğinin artırılması da gündemde yer alıyor.

Mısır, Türkiye için 'ideal' ortak

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer, Mısır'daki Türk yatırımlarının 2007'den bu yana arttığını ve şu anda 100 bin kişiye istihdam sağlandığını söyledi.

Denizer, Mısır'ın stratejik konumu, enerji ve iş gücü maliyet avantajlarının, onu Türkiye için ideal bir ortak haline getirdiğini ve potansiyel olarak Türkiye'nin ikinci üretim üssü olabileceğini söyledi.

Mısır'ın Türkiye'nin Kuzey Afrika'daki en büyük ticaret ortaklarından biri olduğunu belirterek, iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerde olumlu ivme göz önüne alındığında 15 milyar dolarlık ticaret hedefinin ulaşılabilir olduğunu söyledi.

Cumhurbaşkanı Sisi'nin Ankara ziyareti Türkiye-Mısır ilişkileri açısından ne anlama geliyor?

Şubat ayında Kahire'de Türk ve Mısır liderleri arasında yapılan görüşmenin ardından, iki cumhurbaşkanı bugün Ankara'da bir araya gelerek ikili ilişkilerde yeni bir planın nasıl geliştirileceğini ele alacak.

Ortadoğu'nun iki dinamosu Türkiye ile Mısır, üç yıl önce başlatılan normalleşme süreci kapsamında ikili ilişkilerini derinleştirmek için harekete geçiyor . Ankara, 4 Eylül'de Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'yi ağırlamaya hazırlanıyor.

Şubat ayında Mısır'ı ziyaret eden Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mısırlı mevkidaşı Sisi ile bir araya gelerek turizm, kültür ve eğitim alanlarında çok sayıda anlaşma imzalayarak , ikili ticaret hacmini yıllık en az 15 milyar dolara çıkarmayı umuyordu.

Kahire görüşmesinde, iki lider Gazze savaşında ortak zemin oluşturulmasından, Doğu Akdeniz'deki zengin doğalgaz rezervlerinin paylaşımındaki görüş ayrılıklarının giderilmesine kadar çeşitli konularda çalışma ilişkisi geliştirme konusunda mutabakata vardı.

Uzmanlar, önümüzdeki hafta Ankara'da yapılacak zirvenin, altı ay önce Kahire'de atılan temelleri daha da ileriye taşımayı amaçladığını değerlendiriyor.

Ankara merkezli Türk düşünce kuruluşu ORSAM'ın Kuzey Afrika Araştırmaları Koordinatörü Kaan Devecioğlu, "Sisi'nin Türkiye ziyareti, iki ülke arasındaki gerginliğin yıllar sonra ciddi bir şekilde çözülmesini ifade ediyor" dedi.

Türkiye-Mısır ilişkileri, 2013 yılında demokratik yollarla seçilen Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin askeri darbeyle devrilmesinden sonra gerilirken, iki taraf arasındaki gerginlik 2021 yılı başından itibaren azaldı.

Devecioglu, TRT World'e yaptığı açıklamada, "Doğu Akdeniz'deki enerji iş birliği, Libya ve Gazze'deki çatışmalar ve ekonomik endişeler gibi bölgesel gelişmeler, her iki ülkeyi de ilişkilerini yeniden değerlendirmeye yöneltti. Sisi'nin ziyareti, her iki ülkenin bölgesel konumlarını istikrara kavuşturmak ve diplomatik angajman yoluyla karşılıklı çıkarları güvence altına almak için daha geniş bir stratejinin parçası olarak görülebilir" dedi .

Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü Öğretim Üyesi ve Uluslararası İlişkiler Doçenti İsmail Numan Telci de Sisi'nin Ankara'ya yaptığı resmi ziyareti normalleşme sürecinin olumlu bir sonucu olarak görüyor.

Telci, TRT World'e yaptığı açıklamada, bölgesel krizlerin Türkiye ve Mısır'ı daha yakın politikalar izlemeye ittiğini, her iki ülkenin de "rekabetten ziyade işbirliğinin" kendi çıkarlarına daha iyi hizmet edeceğini anlamasını sağladığını ve bunun Kahire ve Ankara için "normalleşme dış politika çizgisine" evrilmelerinde "dönüm noktası" olduğunu söyledi .

Gazze cephesi

İsrail'in, kuşatma altındaki Gazze'nin Filistin halkına yönelik zalimce muamelesi, 1957'den 1967 savaşına kadar bölgeyi kontrol eden ve komşusu olan Mısır'da büyük bir infiale yol açtı.

Batı'nın I. Dünya Savaşı sırasında bölgeyi işgal etmesine kadar dört asır boyunca Filistin de dahil olmak üzere Ortadoğu'yu yöneten Osmanlı İmparatorluğu'nun öncüsü olan Türkiye, İsrail'in Gazze'ye yönelik soykırımcı savaşına en yüksek sesle karşı çıkanlardan biri olmuştur.

Her iki ülke de tarihsel olarak İsrail ve Filistinli gruplar arasında arabuluculuk rolü üstlenmiştir.

Devecioglu, "Coğrafi yakınlığı ve Hamas üzerindeki etkisi nedeniyle Mısır, ateşkes anlaşmalarında sıklıkla arabuluculuk rolü üstlendi. Filistin haklarını destekleyen güçlü duruşu ve aktif diplomatik çabalarıyla Türkiye, Mısır'ın çabalarını tamamlayabilir" diyor.

Devecioğlu, iki ülkenin jeopolitik anlaşmazlıklardan ziyade insani hedeflere öncelik vermesi, İsrail-Filistin çatışmasındaki çıkar ve stratejilerini uyumlu hale getirmesi halinde "gönüllüler koalisyonu"nun ortaya çıkabileceğini söyledi.

Telci, Filistin ve Arap dünyasında pek çok kişinin Türkiye ve Mısır'dan yüksek beklentilere sahip olduğunu, bu ülkelerin Gazze'de "İsrail'i durdurmada kritik bir rol oynayabileceğine" inandığını söyledi.

Körfez ülkelerinin, özellikle Suudi Arabistan'ın da daha fazla destek göstermesi gerektiğini de sözlerine, “Türkiye ve Mısır'ın Gazze üzerindeki olası ittifakının Tel Aviv üzerinde caydırıcı bir etkisi olabilir” diye ekliyor.

İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi İslam ve Küresel İlişkiler Merkezi Direktörü ve önde gelen Filistinli profesör Sami el Arian da Mısır ile Türkiye arasında Gazze'deki Filistin haklarını savunmak için "potansiyel" bir ortaklık görüyor ancak Mısır'ın ABD ile olan bağlarının doğasının İsrail'e karşı olası bir birleşik cephe oluşumunu engelleyebileceğine inanıyor.

Mısır ile İsrail arasındaki 1973 Yom Kippur Savaşı'ndan bu yana Kahire, uzun süredir ABD'nin dış yardımlarının en önemli adresi konumunda.

Geçtiğimiz yıl Kahire, Ukrayna, İsrail ve Ürdün ile birlikte ABD yardımlarının en çok alıcısı olan ilk beş ülke arasındaydı . Arian, TRT World'e yaptığı açıklamada, Mısır'ın Türkiye ile birlikte böyle bir duruş sergilemesinin zor olacağını ve bunun ABD'den "büyük bir kopuş" gerektirdiğini söyledi .

Filistin davasının geleceği konusunda profesör olan Prof. Dr. Hamasayan, "Türkiye, Mısır'ı Gazze konusunda daha olumlu bir tutum almaya ikna edebilirse, bu büyük bir başarı, büyük bir kazanım olur" diyor.

AA

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, yakın zamanda Kahire'de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan başkanlığındaki Türk heyetiyle bir araya geldi. 

Bölgesel ortaklık

Libya krizi konusunda görüş ayrılıklarına işaret eden Devecioğlu, Mısır ve Türkiye liderlerinin sergilediği iyi niyete rağmen bölgesel konularda ortaklık geliştirmenin önünde bazı engeller bulunduğunu söyledi.

"Her iki ülke de karşıt tarafları destekleseler de Libya'daki istikrarsızlıktan endişe duyuyorlar" diyor ancak her iki ülkenin de militan grupların oluşturduğu tehditlerden endişe duyduklarını ve bölgesel güvenliğe ihtiyaç duyulduğunu kabul ederek "gerilimi azaltma isteği" gösterdiğini ekliyor.

Devecioğlu, Doğu Akdeniz'deki doğalgaz rezervlerinin , kıyı devletlerinin deniz sınırlarını belirleyerek deniz altındaki mineralleri çıkarmak için ortak bir zemin bulmasını gerektirdiğini ve bu durumun hem Mısır hem de Türkiye'yi yapıcı bir angajman geliştirmeye teşvik ettiğini söyledi.

Başlangıçta Yunanistan, Kıbrıs Rum Yönetimi ve diğer bölge devletleriyle ortaklıklar geliştiren Kahire, deniz hakları konusunda Türkiye'nin daha iyi teklifine giderek daha fazla ısındı. Arian, her iki ülkenin de kısa vadeli çıkarlarının, gazı paylaşmak ve ticareti geliştirmek için Doğu Akdeniz'de iş birliği yapmalarını gerektirdiğini söylüyor.

Devecioğlu, "Bu alandaki işbirliği, ortak arama ve geliştirme projeleri veya enerji geçiş güzergahları konusunda koordinasyonu kapsayabilir; bu, her iki ülke için enerji güvenliğini ve ekonomik kazanımları artıracaktır" diyor.

Devecioğlu, Afrika Boynuzu'ndaki çeşitli siyasi anlaşmazlıklara ve Sudan, Libya ve Yemen'de devam eden iç savaşlara atıfta bulunarak, "Sürdürülebilir bir ortaklık için her iki ülkenin stratejik çıkarlarına karşılıklı saygı ve bölgesel güç dinamiklerinin anlaşılması kritik önem taşıyor" diyor.

Somali ile Etiyopya arasında arabuluculuk yapan Türkiye , aynı zamanda Etiyopya ile Mısır arasında Nil Nehri üzerindeki Büyük Rönesans Barajı projesiyle ilgili yaşanan şikayetlerin giderilmesine de yardımcı olabilir . ABD'nin baraj projesi konusunda harekete geçmemesi Kahire'yi hayal kırıklığına uğrattı.

Telci, "Kuzey Afrika ve Afrika Boynuzu'ndaki derinleşen anlaşmazlıklar Mısır'ı çok daha yakından ilgilendiriyor" diyor. Bu, Kahire'nin Ankara ile daha fazla işbirliği yapmasına da yol açabilir.

Arian, her iki devletin de Kuzey ve Doğu Afrika'da "birlikte çalışmak" konusunda uzun vadeli çıkarları olduğunu söylüyor.

"Türkiye'nin Mısırlıları bu konularda birlikte çalışmaya ikna edebilmesini umuyorum. Böylece bölge daha istikrarlı, daha müreffeh ve daha da önemlisi Siyonist ve Batı'nın bölgeye yönelik hegemonik girişimlerine karşı daha güçlü hale gelebilir" diyor.