MÜHENDİS TUVALETE GİTTİ, 30 MADENCİ ÖLDÜ!
Zonguldak’ta 30 madencinin hayatını kaybettiği faciada, gaz oranının yükseldiğinde ‘alarm’ vererek işçileri uyarmakla görevli mühendisin görev yerinde olmadığı ortaya çıktı. Mühendis, müfettişlere verdiği ifadesinde, “Rahatsızlığım nedeniyle tuvalete gitmiştim” dedi. Mühendisin “Patlamadan 19 dakika önce aşağıdakileri uyardım” iddiası da şüpheli bulundu.
Türkiye Taş Kömürleri İşletmesi (TTK) Zonguldak Karadon Müessese Müdürlüğü maden ocağında Mayıs ayında meydana gelen grizu patlamasında 30 işçinin hayatını kaybetmesinin ardından başlatılan inceleme sonuçlandı. Müfettişler ağır ihmaller olduğunu ortaya çıktı. Korkunç kazanın ardından inceleme başlatan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, kazaya ilişkin 36 sayfalık bir rapor hazırladı. Kazada yüzde 30 oranında TTK kusurlu bulunurken, madende galeri açmakla yükümlü Yapı - Tek firması ise yüzde 70 oranında kusurlu bulundu.
Görev yerinde yoktu
Rapora göre kazanın arkasında teknik eksikliklerinin yanı sıra büyük bir insan ihmali de vardı. Kaza tarihinde Merkezi Gaz İzleme İstasyonu’nda görevli olan maden mühendisi Taşkın Oruç ve tekniker Özcan Güneydoğu, kazaya neden olan gaz sızıntısı başladığında görevlerinin başında değildi.
Gaz İzleme İstasyonu’nda görevli tekniker Özcan Güneydoğu müessese müdürlüğündeki özel puantajlarına bakmak için kimseye haber vermeden görev yerinden ayrılırken, Maden Mühendisi Taşkın Oruç patlamanın meydana geldiği ocağın 540 kodunda bulunan ‘CO38’ sensöründe gaz oranının yükseldiğini fark etti ancak aldırış etmedi. Çünkü o bölümde lağım atılacağını (ilerleme sağlamak için dinamit patlatılması) biliyordu ve sorma gereği duymadı. Ölçüm sonuçlarını gaz izleme rapor defterine yazdı ve tuvalete gitti. Daha sonra olanlar Oruç’un ifaresinde şu şekilde yer aldı; “Tuvaletten döndüğümde ‘CH32’ ve ‘CO38’ numaralı sensörlerdeki yükselmeyi görünce, bu bölümün kontrol ve denetiminden sorumlu Yapı Denetim Grubu’nu aradım. Ancak kimseye ulaşamadım. Bu arada lavobadayken kaçırmış olabileceğim alarmları kontrol ederken, kazada ölen maden mühendisi Ramazan Yavuz beni aradı ve gaz durumunu sordu. Ben de sensörlerin ölçtüğü yüksek gaz değerlerini söyledim ve bu durumun ne olduğunu sordum. Ramazan Yavuz’un ise lağım attıklarını ve durumun kontrolleri altında olduğunu söyledi.”
Tuvalete gitti
Taşkın Oruç patlamada ölen maden mühendisi Ramazan Yavuz ile bu görüşmeyi patlamadan 19 dakika önce yani 13:08’de yaptığını iddia ediyordu. Telefon görüşmesini, gaz izleme rapor defterinin vardiya raporu bölümüne de görüşme için bu saati yazmıştı. Ancak durumda bir gariplik vardı. Çünkü Oruç, Yavuz ile 13:08’de yaptığını iddia etiği görüşmeyi deftere 13:27’deki patlama kaydından sonra eklemişti. Bu konuyla ilgili raporda, “Oysa bu görüşmenin patlamayı rapor eden kısımdan önce yazılması gerekirdi. Bu durum, gaz yükselmesi ile ilgili Ramazan Yavuz’un saat 13.08’de bilgilendirildiği konusundaki ifade ile çelişmektedir” denildi.
Gaz izleme rapor defterinde düzenlenmiş raporlar ile olayların meydana geliş sırasında çelişkiler bulunduğuna işaret edilen inceleme raporunda, “2 gaz izleme sensörü, yerden sadece 1,5 metre yükseliğinde olması, bu mesafede gaz oranını gerçeğin altında ve geç göstermesi nedeniyle uygun değildir” ifadesi yer aldı. Raporda, iş yerinde yapılan çalışmalar sonucunda ortama yayılan metan gazı oranının yüzde 1.5’i geçmesi durumunda kesicilerin enerjiyi kesmesi ve faaliyetlerin durması gerektiği belirtilerek, “Ancak, kaza vardiyasında çalışanların tertip düzeninin, kazadan sonra bulunan cesetlerin yerlerinin ve yapılan tespitler sırasında iş yerinde kullanılmakta olan iş ekipmanlarının pozisyonlarının değerlendirilmesi sonucu, metan gazının yüzde 1.5’in üzerine çıkmasına rağmen enerjinin kesilmediği ve faaliyetlerin devam ettiği anlaşılmaktadır” ifadeleri yer aldı.
‘İnsana bağlarsanız olmaz’
Raporu değerlendiren la ilgili değerlendirmede bulunan Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun, “Sistemi siz insana bağlı hale getirirseniz biri başım ağrıyor der, birinin tuvaleti gelir, biri işten kaytarır. Sonuçta böyle büyük acılar yaşanır. Bu ocakta olan gaz izleme sistemi, bir erken uyarı sistemi değil. Oysa erken uyarı sistemi olsaydı işçilerin çalıştığı noktalarda ışıklı ve sesli uyarılar olurdu. Bu şeklide onlar yukarıda kimse olmasada kendileri tehlikenin farkına varabilirdi” şeklinde konuştu. Zonguldak Maden Mühindesleri Odası Başkanı Karaelmas Üniversitesi Öğretim Üyesi Erdoğan Kaymakçı ise, “İş teftiş kurulunun bu incelemelerini yeterli bulmuyorum. Sonuçta bakanlığa bağlı bir kuruluş” dedi.
Raporda tespit edilen diğer eksikler:
- Havalandırma pervaneleri gerektiği konumda değil.
- Erken uyarı sistemi yok.
- Mevcut izleme sisteminin alarmı devre dışı bırakılmış.
- Sesli ikaz sistemi görevliler tarafından iptal edilmiş.
- İstasyon ile ocak arasında iletişim sistemi yok.
- Alarm durumunda aranması gereken kişi listesi hazırlanmamış.
- Görevlilerin çalışma yerini terk etmemeleri ve sesli ikazı iptal etmemeleri ile ilgili uyarı yazısı yok.
- Gaz yükselmesi yetkililere de bildirilmemiş.
