Nutella’nın kalbi Karadeniz’de kriz

Don ve zararlı kokarca istilasının vurduğu Türkiye’de fındık üretimi sert düştü. Nutella’nın üreticisi Ferrero alımları askıya alınca fiyatlar ikiye katlandı. Türk tüccarlar “Ferrero sonunda dönecek” diyerek piyasadaki tüm fındığı topluyor.

Türkiye’de fındık tüccarları ile Nutella’nın üreticisi İtalyan gıda devi Ferrero arasında gerilim tırmanıyor. Bu yılki don faciası ve kahverengi kokarca istilası, dünyanın en büyük fındık üreticisi olan Türkiye’de rekolteyi ciddi biçimde düşürdü. Ferrero’nun çikolata ve kremalarında temel hammadde olan fındığın fiyatı yaz başından bu yana neredeyse iki katına çıktı.

FERRERO YENİ ALIMLAR YAPMADI
Financial Times'ta yer alan habere göre Ferrero, küresel fındık üretiminin yaklaşık dörtte birini kullanmasına rağmen bu sezon yeni alımlar yapmadı. Şirket, mevcut stoklarını ve Şili ile ABD’den yaptığı tedarikleri kullanarak piyasadan uzak durmayı tercih etti. Ancak bu bekleyiş fiyatları düşürmedi. Türk aracılar çiftçilerden agresif alımlar yaparak Ferrero’nun sonunda yeniden piyasaya gireceğini öngörüyor. Londra merkezli tüccar Giles Hacking, “Türk tüccarlar Ferrero’nun neye ihtiyacı olduğunu bilerek piyasadaki her fındığı topluyor. Bu artık Ferrero ile stokçular arasında bir bilek güreşi haline geldi” dedi.

Normal bir yılda Türkiye 600 ila 700 bin ton fındık toplar ve bu miktar küresel üretimin yaklaşık üçte ikisine denk gelir. Bu yıl ise rakamın 500 bin tonun altına inebileceği tahmin ediliyor. FİSKOBİRLİK Ulubey Şube Başkanı Cemil Temiz, “Resmî tahmin 450 bin ton ama ben bu rakamın 300 bini geçeceğine inanmıyorum” dedi.

FERRERO FİYATLARIN DÜŞMESİNİ BEKLİYOR

Doğu Karadeniz’deki geç don ve kahverengi kokarcanın yayılması, fındık üretimini ciddi şekilde azalttı. Kabuksuz fındığın ton fiyatı haziranda 9 bin dolarken ekim itibarıyla 18 bin dolara yükseldi. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin taban fiyatı yüzde 20 artırmasına rağmen piyasa hızla bu seviyenin üzerine çıktı. Ferrero ise fiyatların düşmesini bekliyor. Şirketin fındık tedarik birimi yöneticisi Marco Botta, “Bu yıl uzun vadeli stoklarımız var, acelemiz yok” dedi.

Ferrero son yirmi yılda Şili ve ABD’de fındık üretimini teşvik etti. Her iki ülke de artık yılda yaklaşık 100 bin ton fındık üretiyor. Botta, bu çeşitlendirmenin Ferrero’ya istikrarsız yıllarda esneklik sağladığını belirtti. “Bu bize Türkiye’de don yaşandığında veya yaz kurak geçtiğinde bile üretimi yönetme imkânı tanıyor” dedi. Yine de Türkiye, Ferrero’nun tedarik zincirinde kilit rolünü koruyor. Şirketin TMO ile yazılı bir anlaşması bulunmasa da Botta, “Türkiye’ye bağlılığımız uzun vadeli bir bağlılık” ifadesini kullandı. Fındık fiyatlarındaki artışın Nutella gibi ürünlerin fiyatına yansıyıp yansımayacağı sorulduğunda, “Biz tarifeleri değiştirmek zorunda değiliz” dedi.

KÜÇÜK ÜRETİCİLER DE FINDIK STOKLUYOR

Ancak sadece tüccarlar değil, küçük üreticiler de fındık stoklamaya başladı. Karadeniz kıyısındaki Ordu yakınlarında yarı zamanlı çiftçilik yapan Saadettin Irmakçı, bu yıl bahçesinden yalnızca 30 kilo ürün aldığını söyledi. Normalde 1,5 ton fındık topladığını belirten Irmakçı, “Fındık fiyatı yükseliyor ama olması gereken yerde. Enflasyon yüzde otuzun üzerinde. Toplayıcılara günlük 1200 lira ödüyoruz. Bu şartlarda fiyat artışı kazanç getirmiyor” dedi. “Karadeniz’de balıkçılar bir günde bizim bir yılda kazandığımızı kazanıyor” diye ekledi.

Ferrero’nun üretimi çeşitlendirmesi ve Şili gibi yeni üreticilerin hızla büyümesi Türkiye’de endişe yaratıyor. Poyraz Poyraz Fındık ihracat direktörü Fırat Bakıcı, “Türkiye pazar payını kaybedecek korkusu var” dedi. Şili’nin 200 bin tonluk üretim hedefinin beş ila on yıl içinde gerçekleşebileceğini söyledi. Yükselen işçilik maliyetlerinin Türkiye’nin rekabet gücünü zayıflattığını belirtti. “Fındık, kabuklu yemişlerin kuzu etidir, aroması zengindir ama Türkiye markalaşmayı başaramadı. Avrupa’ya hep taşeronluk yaptı” dedi. Bakıcı’ya göre Ferrero’nun politikası piyasadaki gerginliği artırdı. “Fındık 320 liraya çıktığında Ferrero 260 liradan alım yapacağını söyledi, kimse satmadı” dedi. “Dünyanın en büyük fındık alıcısını en büyük fındık simsarı haline getirdik. Hiçbir ülke aklı başında böyle bir şey yapmaz” diye konuştu. Ferrero ise sekiz yıl içinde cirosunu iki katına çıkarmayı hedefliyor.