İsveç ve Finlandiya'nın hızla NATO'ya katılma umutları, askeri ittifaka katılım konusunda veto yetkisine sahip olan Türkiye'nin itirazı ile engelle karşılaştı.

Üç ülke, geçen Haziran ayında Madrid'de gerçekleşen bir görüşmede süreci nasıl ilertecekleri konusunda anlaşmaya vardı. Ancak Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, özellikle İsveç'in üzerine düşenleri yapmadığını belirtiyor.

Erdoğan bu hafta üyelik müzakerelerini süresiz olarak erteledi.

NATO'nun 30 üyesinden yalnızca Türkiye ve Macaristan parlamentoları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonra güvenliklerinden endişe duyan İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğini henüz onaylamadı.

Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın üyeliğine neden itiraz ediyor?

Türkiye, özellikle İsveç'in Ankara'nın ve çok sayıda batı ülkesinin yasaklı olarak kabul ettiği ve Türk devletine karşı silaha sarılan PKK militanlarını, ülkesinde barındırdığını söylüyor.

PKK, Türkiye, İsveç, ABD ve Avrupa'da terör örgütü olarak tanımlanıyor.

Türkiye, Stockholm ve Helsinki'nin PKK'ya ve 2016'daki darbe girişiminden sorumlu tuttuğu başka bir gruba karşı daha sert bir tavır almasını istiyor.

Madrid'de Finlandiya ve İsveç, şüpheli militanların iadesi ve sınır dışı edilmesi konusundaki çalışmaların yoğunlaştırılması da dahil olmak üzere terörle mücadele için daha fazla çalışma konusunda söz verdiler.

Ancak İsveç mahkemeleri bazı sınır dışı edilmeleri engelledi.

İsveç ile Türkiye arasındaki gerilim, Ankara'nın nefret suçu olarak nitelendirdiği, ancak İsveç'in ifade özgürlüğü yasalarının kapsamına girdiğini belirttiği Stockholm'deki protestolarla daha da arttı.

Stockholm Üniversitesi Türk Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Paul Levin, "İsveç, Türkiye'nin birçok endişesini yerine getirdi ve bu üçlü muhtırayı uygulamaya devam edecek. Ancak şu anda yapılanların yeterli olmadığı açık" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin katılımı engellemesi için başka nedenleri var mı?

Mayıs ayında Türkiye'de seçimler var. Bazı yorumcular, Erdoğan'ın NATO konusundaki tutumunu, seçmenlerin dikkatini yaşam maliyeti krizinden başka yöne çevirme ve uluslararası bir devlet adamı imajı yansıtma girişimi olarak görüyor.

Diğer yorumcular, ABD ile bir anlaşmanın parçası olarak NATO onayını kullanmak isteyebileceğini söylüyorlar. Washington ile bağlar, Türkiye'nin İslam Devleti'ne karşı mücadelede ABD desteğine sahip Suriyeli Kürt militanlarla çatışması nedeniyle geriliyor.

Türkiye de ABD'den F-16 savaş uçağı almak istiyor ancak bazı Kongre üyelerinin itirazlarıyla karşılaşıyor.

İsveç ve Finlandiya, neden NATO'ya katılmak istiyor?

İsveç ve Finlandiya uzun süredir resmi olarak askeri tarafsızlık politikaları izliyorlar, ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgali iki ülkeyi yeniden düşünmeye sevk etti.

Finlandiya'nın Rusya ile 1.300 km (810 mil) sınırı vardır ve İsveç'in Gotland adası, Rusya'nın Kaliningrad bölgesindeki Baltık Filosu'na sadece 300 km (186 mil) uzaklıktadır.

Ülkeler, NATO'yu toplu savunma maddesi nedeniyle güvenliklerini sağlamanın en iyi yolu olarak görüyorlar.

NATO, İsveç ve Finlandiya'yı neden birlik içerisinde istiyor?

Her iki ülkenin de nispeten güçlü orduları var. Finlandiya 285.000 personel ve 650 tank seferber etme kapasitesine sahipken, İsveç ise güçlü bir hava kuvvetlerine ve Baltık Denizi koşullarına göre hazırlanmış bir denizaltı filosuna sahiptir. Stratejik olarak, iki ülke NATO'nun Rusya'ya karşı cephe hattında büyük bir caydırıcılık unsuru haline gelecekler.

İsveç olmadan Finlandiya NATO'ya katılabilir mi?

Teknik olarak evet, ancak İsveç üzerinden stratejik kara erişimi olmadan Finlandiya'yı savunmak NATO için zor olacaktır.

İsveç ve Finlandiya birlikte ilerlemek istiyor, ancak Türkiye'nin tepkisi ağırlıklı olarak İsveç'e yönelik olduğu için Finlandiya'nın süreçle ilgili sabrı taşabilir. Finlandiya Dışişleri Bakanı ve İsveç başbakanı, ortak üyeliğin öncelik olduğunu ve Finlandiya'nın ancak İsveç'in üyeliği Türkiye tarafından kalıcı olarak bloke edilirse farklı bir yol düşüneceğini açıkladılar.

NATO, İsveç ve Finlandiya'nın katılmasına izin vererek Türkiye'yi birlikten çıkarabilir mi?

NATO'nun kuruluş belgesinde üyelerin askıya alınması veya ihraç edilmesi için resmi bir mekanizma yok. NATO için hayati ve stratejik müttefik olan Türkiye için, böyle bir seçenek olası görünmüyor.

Şimdi ne olacak?

Analistler, katılım sürecinin en azından Türkiye'deki seçimler sona erene kadar askıda kalmasını bekliyorlar.

Madrid anlaşmasının tam olarak uygulanması yıllar alabilir ve İsveç, Türkiye'nin bazı taleplerinin karşılanmasının imkansız olduğunu belirtiyor.

Yaşanan gelişmelere bakıldığında, Türkiye'nin ulusal güvenlik endişeleri kolayca giderilemeyecek gibi görünüyor. İsveç ve Finlandiya'nın gelişmelere karşı tepkisi, Türkiye tarafından marjinal olarak değerlendiriliyor.