Rus uzmanlar Erdoğan'la Putin arasındaki dostluğun sırrını araştırdı

Beş yıl önce Türkiye'nin Zeytin Dalı Harekatı, yoğun hava saldırıları, zırhlı araç sütunları, piyade destekli tanklar ve Suriye topraklarını temizleyen özel kuvvetlerle başladı. Türk ordusu, daha bir gün önce Rus birliklerinin konuşlandığı bir bölgeye girdi. Olay, Moskova ile Ankara arasındaki ilişkileri ciddi şekilde gerdi.

Buna rağmen Rusya ve Türkiye bağlarını koparmadı. Suriye, Kafkasya ve Ukrayna'daki çatışmaların ortasında, her iki taraf da uzlaşmaya başvurdu ve yapıcı, karşılıklı yarar sağlayan bir diyalog sürdürmeye devam etti. Bu makalede Rus Türkologlar, Moskova'nın eski düşmanı ve NATO'nun en eski üye devletlerinden birinin nasıl Rusya'nın en istikrarlı ortaklarından biri haline geldiğini araştırıyorlar.

Suriye çatışmaları

Türk ordusu, 20 Ocak 2018'de Suriye tarafından hudut bölgelerine yönelik bombardımana karşılık olarak Zeytin Dalı Harekatı'na başladı. Operasyon, Suriye'nin ağırlıklı olarak Kürtlerin yaşadığı kuzeybatı bölgesi Afrin'de gerçekleşti. Kürt Halk Savunma Güçleri ve Kürtler tarafından kurulan Demokratik Birlik Partisi müfrezelerine yönelikti.

Türkiye böyle yaparak, Suriye hükümetinin talebi üzerine Suriye'de resmi olarak konuşlanmış Rus Silahlı Kuvvetlerinin çıkarlarını etkilemiştir. Zeytin Dalı Harekatı'nın başlamasından bir yıl önce Rusya, Tarafları Uzlaştırma Merkezi'nden bir grubu Afrin'e soktu ve Rus ordusunun varlığı Kürtler için bir nevi güvenlik garantisi oldu. Operasyonun başlangıcında güvenlik nedeniyle Rus silahlı kuvvetleri ilin güneydoğusuna, özellikle Halep yolu üzerindeki Tel Rıfat bölgesine kaydırıldı.

Kürtler, Rusya'nın saldırıya yeşil ışık yaktığını varsaydılar. Ankara'nın operasyonu Afrin'in yoğun bombardımanıyla başladı. Rusya'nın Khmeimim Hava Üssü'nde bulunan S-400 füze savunma sistemleri bunu engelleyebilecek olsa da, Rusya'nın bunları Türkiye'ye karşı kullanmaya niyeti olmadığı açıktı. “NATO'nun bir parçası olan Türkiye ile Rusya arasında bir çatışma tasavvur etmek zor. Rusya Türk uçaklarını düşürmeli miydi? Uluslararası medya grubu Rossiya Segodnya yuvarlak masa toplantısında askeri uzman Vladimir Evseev, bu mümkün değil” dedi .

Zeytin Dalı Harekatı'nın sona ermesinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin "Kuzey Suriye'nin büyük bir bölümünde" askeri harekâtlarına devam edeceğini söyledi . Bunun pratikte anlamı, Suriye meselesinin Rusya-Türkiye ilişkilerini birden fazla kez tehlikeye atacağıydı.

Kritik anlardan biri, Ocak 2020'de, Türk ordusu tarafından desteklenen militanların Suriye hükümet ordusunun mevzilerini kırmaya çalıştığı zaman geldi. Saldırı, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın birlikleri tarafından Rus Hava-Uzay Kuvvetlerinin yardımıyla püskürtüldü. Bu, Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkileri ciddi şekilde gerdi. Dünya politikacıları , durum ve iki dış güç arasında gerçek bir askeri çatışma olasılığı karşısında alarma geçti . Ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Erdoğan arasındaki müzakereler sonunda gerilime son verdi.

sağlam bir ilişki

Rusya ve Türkiye arasındaki birçok çelişkiye rağmen, iki ülke yapıcı bir diyalog ve dostane ilişkiler sürdürmeyi başardı. En önemli faktörlerden biri, Moskova ve Ankara'nın son yıllarda hızla büyüyen ekonomik karşılıklı bağımlılığıdır. Geçen yılın Ocak-Eylül ayları arasında Rusya ile Türkiye arasındaki ticaret cirosu , 2021'in ilk dokuz ayındakinin iki katına çıkarak 47 milyar doları aştı .

“Rusya ile Türkiye arasındaki diyalog, ticaret ve ekonomi alanında son derece yüksek düzeyde işbirliğine dayanmaktadır. Bu önemli bir özelliktir. Türkiye bu yıl ihracatta rekor kırdı ve Rusya'ya önemli miktarda mal ihraç etti. Dünya Ekonomisi ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü kıdemli araştırmacısı Viktor Nadein-Rayevsky, RT'ye verdiği demeçte, bunun olmaması durumunda Türkiye ekonomisi şu an olduğundan çok daha talihsiz bir durumda olurdu .

Ayrıca Türkiye, Rus enerji kaynaklarına bağımlıdır. Anadolu Ajansı'nın (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun aylık raporuna göre) Ankara'nın Rus gazını ikame etmeye ve başka tedarikçilere yönelmeye başladığını bildirmesine rağmen , Rusya Federasyonu bu alanda liderliğini korudu.

Nadein-Rayevsky, Rusya'nın Türkiye'de Akkuyu nükleer santralini inşa etmesini de iki ülke ilişkilerinde önemli bir faktör olarak görüyor. Tesis, Mersin ilinin güney sahilinde inşa edilmektedir. Bu, cumhuriyette inşa edilen ilk nükleer santral ve küresel nükleer endüstride 'yap-sahip ol-işlet' modeline göre uygulanan ilk projedir. Rusya ile Türkiye arasında ilgili anlaşma Mayıs 2010'da imzalandı. Proje maliyetlerinin yaklaşık 20 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.

“İnşaat maliyetleri Türk sermayesi olmadan Rusya tarafından karşılanıyor. Borç, Türk tüketiciler tarafından önceden kararlaştırılan fiyatlarla ödenen elektrik arzı yoluyla ödenecektir. Bu model Rusya için oldukça karlı. Türkiye'yi Avrupa'ya gaz sağlayacak bir gaz üssü haline getiriyoruz. Bu, Türkiye için büyük bir fırsat, çünkü kaynak dağıtıcısı olarak fiyatların belirlenmesinde söz sahibi olacak. Ve Türkler kesinlikle kendilerini eksik satmayacaklar” dedi.

Rusya Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Enstitüsü üyesi Amur Gajiyev, ekonomik iş birliğinin yanı sıra, Rusya ve Türkiye'nin karşılıklı saygı sayesinde güvene dayalı ilişkiler ve yapıcı diyalog kurmayı başardığını söylüyor.

“Her iki ülke de birbirinin politikalarına ve çıkarlarına saygı duyuyor ve karşılıklı saygılı etkileşim için bir mekanizma geliştirdi. Aralarındaki diyalog, Türkiye ile NATO veya Türkiye ile diğer Batı ülkeleri arasındaki seviyede değil – bu bir vasal devletle yapılan bir diyalog değil, iki eşit güç arasındaki bir diyalog. Etkili ikili işbirliğinin ardındaki sır bu,” dedi uzman RT'ye.

Nadein-Rayevskiy, iki lider arasındaki kişisel ilişkilerin de önemli bir rol oynadığını ekliyor.

“Putin, Erdoğan'ı sözünü tutan 'gerçek bir adam' olarak görüyor. Bu, Türkiye cumhurbaşkanı için yeni bir özellik, ancak Erdoğan yükümlülüklerine sadakat gösterdi” dedi.

Amur Gajiyev'e göre bir diğer önemli husus da her iki tarafın bağlayıcı karşılıklı anlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesidir. Bu, Suriye yerleşimi çerçevesinde, Karabağ anlaşmalarında ve bölgesel sorunlar, ticaret, ekonomik ve enerji işbirliği, kültürel ve insani bağlar gibi ikili işbirliği bağlamındaki diğer konularda açıkça görülüyordu.

Amur Gajiyev , "Karşılıklı güven olduğu ve tüm taraflar mevcut anlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdiği sürece, gelecekte iki ülkenin karşılıklı yarar sağlayan işbirliğinin önünde hiçbir engel olmayacaktır" dedi.

HABERVİTRİNİ ÖZEL HABERİDİR

Güncellenme Tarihi : 26.1.2023 11:13