TÜRK PROFESÖR ARILARI İZLEDİ, BULUŞ YAPTI
SEDAT KAHRAMAN
KAYSERİ - Kayseri Erciyes Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Derviş Karaboğa, uzun süre yaptığı incelemelerin ardından bal arıları üzerinde gerçekleştirdiği araştırmalar sonucu, her türlü sayısal tasarımda kullanılabilecek bir sistem geliştirdi.
Bal arılarının davranışlarını inceleyerek, sayısal tasarımda kullanılabilecek bir bilgasayar yazılımı hazırladığını açıklayan Prof. Dr. Derviş Karaboğa, "Yapay Arı Kolonisi" olarak adlandırılan bu sistem sayesinde, 5 bin parametreye sahip karmaşık probler için optimal çözümler üretilebildiğini söyledi.
Çalışma ekibiyle birlikte Erciyes Üniversitesi'nde bir basın toplantısı düzenleyen Prof. Dr. Derviş Karaboğa, 3 yıllık çalışmanın ardından, bu sistemde şimdiye kadar yapılan araştırmalar içinde en iyi sonucu elde ettiklerini belirtti.
Karaboğa, "Klasik yöntemler, karmaşık tasarım problemlerinde beklenen kalitede çözümler sağlayamıyor. Doğada zeki davranışlar sergileyen ilginç yaratıklardan biri de bal arısıdır. Bal arıları, bir nektar kaynağı bulup kovana döndüğünde dans yaparak, diğer arılara nektarın yerini, uzaklığını ve zenginliğini dansla anlatır. Bu sayede kovan, kısa sürede maksimum kalitede bal ile dolar. Bu davranışı örnek alarak, 'Yapay Arı Kolonisi' (Artificial Bee Colony-ABC) yöntemi olarak adlandırılan tasarım yöntemi geliştirdik. ABC yöntemi, 5 binden fazla parametreye sahip karmaşık problemler için optimal çözümler üretebilmektedir. Literatürde, sayısal tasarım için arının davranışından esinlenilerek geliştirilmiş 1-2 yöntem var, ancak ABC yöntemi, bunlardan tamamen farklı ve kendi sınıfındaki yöntemlere göre çok daha basit, hızlı ve kullanımı daha kolaydır" dedi.
Yöntemin özellikle askeri alanlardaki uçuş sistemlerinin kontrolünde büyük gelişme sağlayabileceğine işaret eden Karaboğa, bu yöntemin mühendislik alanlarından ekonomiye geniş bir sahada uygulanabileceğini kaydetti.
Karaboğa, "Örneğin çok yüksek hızda seyreden askeri füzeler var. Bu füzelerin navigasyonla ilgili problemlerini anlık çözmesi gerekiyor. Yönlendirilen yere ulaşması için mevcut uçuş parametresini koruması gerekiyor. Çok sayıda parametrenin aynı anda çözülmesi gerekiyor. Uçak sistemleri, dengesiz sistemlerdir. Bilgisayar sistemi olmadan bunlar havada kalamaz. Bunun için sensörlerden gelen parametrelerin eş zamanlı çözülmesi ve platformun neresine, ne tarz bir tepki uygulanması gerektiğini belirleyip, tepki üretilmelidir" şeklinde konuştu.
