Türkiye'den kritik uzay hamlesi
Türkiye Uzay Ajansı Kurulması ve Uzaya Yönelik Faaliyetlerin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu. İşte kurulacak Uzay Ajansı'nın tüm özellikleri...
Türkiye Uzay AjansıKurulması ve Uzaya Yönelik Faaliyetlerin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı, TBMM Başkanlığına sunuldu.
Tasarıya göre, Türkiye'nin uzay ve havacılık teknolojileri alanında temel politika ve stratejilerinin belirlenmesi, uygulanması, dışa bağımlı olmayan rekabetçi sanayinin geliştirilmesi, toplumun refahı ve milli menfaatler doğrultusunda uzay teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılması, uzay ve havacılık teknolojileri alanında bilimsel ve teknolojik altyapıların ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, kapasite ve yeteneklerin artırılması, kanunun amaçlarını oluşturuyor.
Bu alanlarda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlarının koordine edilmesi amacıyla, Türkiye Uzay Ajansı'nın kuruluş, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi, ülkenin uzaya yönelik hak ve menfaatlerinin korunması da kanunun amaçları arasında yer alıyor.
Düzenleme, uzay ve havacılık teknolojileri alanında faaliyette bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerini kapsayacak.
TSK, KAPSAM DIŞINDA OLACAK
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından özel kanunlar uyarınca yürütülen faaliyetler, bu düzenleme kapsamı dışında olacak.
Tasarıda, "Herhangi bir nesneyi uzaya fırlatma ya da fırlatma teşebbüsü, bir nesnenin uzayda seyrinin komutası veya gerekli hallerde dünyaya geri dönüşü ile ilgili herhangi bir faaliyet", "uzay operasyonu" olarak tanımlanıyor.
Tasarıya göre, kamu tüzel kişiliğine haiz ve Başbakanlığa bağlı Türkiye Uzay Ajansı kurulacak.
Ajansın taşınır ve taşınmazları ile para, evrak, dosya ve varlıkları devlet malı hükmünde olacak, haciz ve rehin edilemeyecek. Bunlar aleyhine işlenen suçlar, devlet malı aleyhine işlenen suçlar gibi kovuşturulacak ve cezalandırılacak.
UZAY AJANSI'NIN GÖREV VE YETKİLERİ
Tasarıda, ajansın görev ve yetkileri şu şekilde yer alıyor:
- İlgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak Uzay ve Havacılık Temel Politikasını hazırlamak ve İcra Kurulunun onayına sunmak. Bu politikalar doğrultusunda Uzay ve Havacılık Programını hazırlamak ve uygulamak.
- Uzay ve havacılık bilim ve teknolojilerinde dışa bağımlılığı azaltmak.
- Uzay platformları, uzay araçları, fırlatma tesis ve sistemleri, hava araç ve sistemleri ve bunlara ait her türlü alt sistemlerin geliştirilmesi, entegrasyonu, fırlatılması, izlenmesi ve operasyonu ile ilgili faaliyetleri yürütmek.
- Deneysel amaçlı uydular, uzay ve hava araçları geliştirmek veya bunların geliştirilmesi amacıyla yerli veya yabancı tüzel kişilerle anlaşmalar yapmak, deneme izinleri vermek, uzay ve hava araçları için yeni teknolojiler geliştirmek.
- İnsanlı veya insansız uzaya erişim operasyonları yapılacak
- Bilimsel ve araştırma geliştirme amaçlı uzay operasyonları ile insanlı veya insansız uzaya erişim ve uzayın keşfine yönelik operasyonlar yapmak. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör kuruluşları tarafından uzaya gönderilecek uydu ve uzay araçlarının fırlatılmasına ve yörüngeye yerleştirilmesine ilişkin gerekli izinleri vermek ve koordinasyonu sağlamak.
- Uzay ve havacılık teknolojileri ve ilgili alanlarda bilim insanları, uzman ve araştırmacılar yetiştirilmesi amacıyla; Yüksek Öğrenim Öğrencilerine Burs, Kredi Verilmesine İlişkin Kanun hükümlerine tabi olmaksızın burs ve ödül vermek, yurt içi ve yurt dışı eğitim imkanları sağlamak, yarışmalar düzenlemek.
- Okyanuslar ve kutuplarla ilgili araştırmalar yapmak, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak gerekli hallerde buralarda geçici veya daimi araştırma merkezleri, istasyonlar kurmak/kurdurmak, ilişkili faaliyetleri yürütmek.
- Uzaktan algılama ve görüntü işleme tekniklerinin geliştirilmesi, uygulanması ile ilgili faaliyetlerde bulunmak, uzay tabanlı uzaktan algılama verilerinin kullanılmasına ilişkin düzenlemeler yapmak, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak milli güvenlik ve kamu düzeninin sağlanması amacıyla sınırlamalar getirmek.
- Dışa bağımlı olmayan rekabetçi bir uzay ve havacılık sanayinin geliştirilmesi, toplumun refahı ve milli menfaatler doğrultusunda uzay teknolojilerinin kullanımının yaygınlaştırılması, uzay ve havacılık teknolojileri alanında bilimsel ve teknolojik altyapıların ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, kapasite ve yeteneklerin artırılması, uzay ve havacılık teknolojileri alanındaki uzmanlık ve bilgi birikiminden milli sanayinin diğer sektörlerinin de yararlanabilmesi için gerekli çalışmaları yapmak.
- Gerekli hallerde, uzay ve havacılık teknolojileri ve sistemleri alanında yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmak, kurulu bulunan yerli ve yabancı sermayeli şirketlere ortak olmak veya şirket satın almak.
- Uluslararası uzay hukukundaki gelişmeleri izlemek ve muadil yabancı kuruluşlar ile iş birliği yapmak, uzayla ilgili bölgesel veya uluslararası oluşum ve kuruluşlara üye olmak.
- Gözlemevleri kurulacak
- Astronomi ile ilgili çalışmalar yapmak, bu amaçla gözlemevleri kurmak, kurdurmak, işletmek, işlettirmek. Optik, kızılötesi, radyo teleskop ve benzeri teleskop teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak.
Tasarıya göre, Uzay ve Havacılık Stratejileri İcra Kurulu kurulacak.
Kurul, Başbakanın başkanlığında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Kalkınma Bakanı, Milli Savunma Bakanı ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı'ndan oluşacak.
Başbakanca gerek görülen diğer bakanlar ile görüşülecek konuların mahiyet ve özelliğinin gerektirdiği durumlarda diğer kurum ve kuruluşların yöneticileri de kurul toplantılarına davet edilebilecek.
İcra Kurulu, Başbakanın daveti üzerine yılda en az bir defa toplanacak.
UZAY KURULU OLUŞTURULACAK
Ajans, Uzay Kurulu, Başkanlık, Bilim ve Teknoloji Yönlendirme Komitesi, Uzay Uygulamaları Geliştirme ve Koordinasyon Komitesi organlarından oluşacak.
Uzay Kurulu, Ajansın karar organı olacak ve başkan dahil 7 üyesi bulunacak.
Başkan, kurula da başkanlık edecek. Başkan, Başbakan'ın teklifiyle müşterek kararla, kurulun diğer üyeleri ise Başbakan tarafından atanacak.
Başkan ve Kurul üyelerinin, yükseköğretim kurumlarının en az 4 yıllık eğitim veren fakültelerinin mühendislik, fizik, kimya, iktisat, kamu yönetimi, hukuk, maliye, astronomi, uluslararası ilişkiler lisans bölümlerinden mezun ve alanlarında en az 12 yıl deneyime sahip olması gerekecek.
UZAY KURULU
Uzay Kurulunun görev süresi 5 yıl olacak. Kurulun görev ve yetkileri şunlar:
"Uzay ve Havacılık Temel Politikasını, İcra Kurulunun onayına sunmak üzere kabul etmek. Uzay ve Havacılık Temel Politikası doğrultusunda Uzay ve Havacılık Programını hazırlayarak Başbakanın onayına sunmak. Ajansın çalışma ilkelerini, politikalarını, uzay ve havacılık teknolojileri alanında öncelikli alanları belirlemek, bilimsel, teknolojik, hukuki ve idari alt yapı ile insan kaynağı alt yapısının oluşturulmasını sağlamak. Ajansın personel politikasını belirlemek, uygulamasını izlemek, personelin atama işlemlerini yapmak.
Başkanın teklifi üzerine merkez başkanlarını, enstitü müdürlerini, laboratuvar müdürlerini atamak, Yönlendirme Komitesi üyelerini seçmek. Ajansın faaliyetlerini yönlendirmek, denetlemek ve eşgüdümü sağlamak. Ajansın faaliyet sonuçlarını belirlenen politika, strateji ve hedefler doğrultusunda izlemek, değerlendirmek ve beklenen performansın sağlanmadığı alanlar için gerekli tedbirleri almak. Başkanlıkça hazırlanan Ajansın yıllık bütçe teklifini ve yıllık çalışma programlarını görüşerek karara bağlamak.
Gerektiğinde yabancı ülkelerde çalışma ofisleri açılmasına yönelik teklifte bulunmak, buralarda istihdam edilecek personelle ilgili hususlarda kararlar almak. Uzay ve havacılık teknoloji ve sistemleri ile ilgili her türlü tesis ve alt yapının kurulmasına, kurdurulmasına veya kiralanmasına ilişkin hususlarda karar vermek. Ajansın faaliyet alanı ile ilgili ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlara üye olması veya üyelikten ayrılması için karar vermek.
Uzay ve havacılık faaliyetleri ile ilgili olarak diğer ülkelerin mevzuat, uygulama, politika ve tedbirlerini izlemek. Ajans tarafından kurulacak veya ajansın ortak veya sahibi olduğu şirketlerin yönetim kurulları ve diğer organlarında görev alacak kişileri Başbakanın onayına sunmak. Yurt içinden ve yurt dışından yardım ile bağışları kabul etmek."
AJANSIN BAŞKANI
Ajansın en üst amiri olan Başkan, Ajansın genel yönetim ve temsilinden sorumlu olacak.
Başkanın görev süresi 5 yıl olacak. Süresi dolan Başkan yeniden atanabilecek. Başkanın görev ve yetkileri şöyle:
"Kurula başkanlık etmek. Kurul ile Ajans birimlerinin uyumlu, verimli, disiplinli ve düzenli bir biçimde çalışmasını koordine etmek, birimler arasında çıkabilecek görev ve yetki sorunlarını çözmek. Kurul kararlarının gereğinin yerine getirilmesini teminen gerekli işlemleri yapmak ve uygulanmasını izlemek. Birimlerden gelen önerilere son şeklini vererek Kurula sunmak. Ajansın yıllık bütçesi ile mali tablolarını, yıllık çalışma raporlarını hazırlamak ve kurula sunmak."
BİLİM VE TEKNOLOJİ YÖNLENDİRME KOMİTESİ
Yönlendirme Komitesi, enstitüler, araştırma merkezleri ve laboratuvarlar açısından önem gösteren bilimsel ve teknolojik konularda Kurulun karar almasına görüş ve önerileriyle yardımcı olmak üzere üniversitelerin ilgili bölümlerinden en az doktora derecesine sahip öğretim elemanları ile kamu veya özel sektörde alanında temayüz etmiş kişiler arasından seçilerek oluşturulacak.
Yönlendirme Komitesine, Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığından birer temsilci davet edilecek. TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Müdürü ile Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü Müdürü Yönlendirme Komitesinin doğal üyesi olacak.
UZAY UYGULAMALARINI GELİŞTİRME VE KOORDİNASYON KOMİTESİ
Uzay Uygulamalarını Geliştirme ve Koordinasyon Komitesi, uzay ve havacılık teknolojileri alanında kazanılan kapasite ve kabiliyetlerin sosyal refah ve ülke kalkınmasında kullanılabilmesi amacıyla ilgili bakanlıklar, kurum ve kuruluşlar arasında gerekli iş birliği, koordinasyonu sağlamak üzere Ajans Başkanı ve ikinci başkanının genel koordinesinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Dışişleri Bakanılığı, Enerji ve Tabii Kaynakları Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından en az Müsteşar Yardımcısı düzeyinde belirlenecek birer temsilci ile Genelkurmay Başkanlığını temsilen bir temsilci, TÜBİTAK'tan en az Başkan Yardımcısı düzeyinde bir temsilci ve Meteoroloji Genel Müdüründen oluşacak.
Koordinasyon Komitesi, uzay ve havacılık teknolojileri alanında kazanılan kapasite ve kabiliyetlerin sosyal, ekonomik ve ticari uygulamalarla ülke refah ile kalkınmasında kullanılabilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyacı olan uydu ve uzay tabanlı verilerin temininde kaynak israfını önleme, farkındalık oluşturma, bilgilendirme, yönlendirme görev ve faaliyetlerinin yanında gerek her bir kurum, kuruluş veya bakanlık nezdinde bu teknolojilere dayalı uygulamaların hayata geçirilebilmesi gerekse ilgili kurum ve kuruluşlarla bakanlıklar arasında iş birliği ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik faaliyetleri yürütecek.
BİLİMSEL VE İDARİ ÖZERKLİK ESAS OLACAK
Ajans bünyesinde araştırma merkezleri, enstitüler, laboratuvarlar, yer gözlem, yönetim ve kontrol merkezleri, uzay parkı, uzay bilim merkezleri, mükemmeliyet merkezi ve benzeri birimler Yönlendirme Komitesinin önerisi ile Kurulun kararı üzerine Başbakan onayı ve uydu fırlatma merkezleri ise Bakanlar Kurulu kararı ile kurulacak.
Bu birimlerin çalışma usul ve esaslarının düzenlenmesinde bilimsel ile idari özerklik esas olacak.
Ajansın gelirleri ise şunlardan oluşacak:
"Her yıl genel bütçeden aktarılan tutar, işletme ve şirketler ile diğer birimlerden aktarılan gelirler, Ajansa yapılan her türlü yardımlar ve bağışlar, Ajans tarafından yapılan yetkilendirmelere ilişkin gelirler; Ajansa ait taşınır veya taşınmazların gelirleri, Ajans dışına verilen hizmetler karşılığında Kurul tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde alınan ücretler, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün yıllık gelirlerinden o yıla ilişkin her türlü giderlerin karşılanmasından sonra kalan miktarın yüzde 20'sinin aktarılması."
Güncellenme Tarihi : 24.2.2017 22:39
