Üç fay zonunun kesiştiği şehir!
Geçmişte büyük depremlerin yaşandığı Bingöl, Doğu Anadolu, Kuzey Anadolu ve Varto Fay Zonları’nın kesiştiği yerde bulunuyor. Üç fayın ortasında kalmasından dolayı, deprem bilimi ve jeoloji açısından dünyanın en farklı alanlarından birisi olarak adlandırılıyor. Peki Bingöl ve çevresinde kaç büyüklüğünde bir deprem bekleniyor? Şehirde deprem için alınan tedbirler var mı?
Topraklarının neredeyse tamamına yakınının fay zonları üzerinde olması Türkiye'yi Deprem açısından oldukça riskli ülkeler arasına sokuyor. AFAD Deprem Dairesi tarafından yapılan en son bilgilendirmede 10 yılda ülkemiz ve yakın çevresinde çözümlenen deprem sayısı 279 bin 357 olarak açıklandı. Sırf 2020’de 33 bin 824 yer sarsıntısı kaydedildi.
Bu rakam bir yıl önceki verilerle kıyaslandığında, deprem sayısında yüzde 44’lük bir artış olduğu ortaya çıkıyor. 2021 yılı için henüz genel bir veri açıklanmadı ama bu yıl da depremler gündemimizde yer aldı. Örneğin daha geçen ay 8 Kasım’da Konya Meram’da 5.1, 17 Kasım’da Düzce’de 5.0, 19 Kasım’da ise yerin 5.18 kilometre derinliğinde merkez üssü Erzurum Köprüköy olan 5.1 büyüklüğünde depremler yaşadık.
Büyüklüğü 2 ila 3.5 arasında çok fazla hissedilmeyen depremler sıklıkla meydana gelse de son dönemde 4.5 ile 5 ve üstü depremlerin sayısında bir artış gözlemleniyor. Öte yandan ülkemizde daha büyük depremler beklediğimiz de bir gerçek…
Çünkü sınırlarımız içerisinde Bitlis-Zagros Kenet Kuşağı, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fay Zonları ile Batı Anadolu Faylı Açılma Hatları bulunuyor. Bunların içinde en tehlikeli olanlarıysa İstanbul’da da büyük bir deprem beklentisine neden olan Kuzey Anadolu Fay Zonu ile Doğu Anadolu Fay Zonu…
DEPREM BİLİMİ AÇISINDAN BİNGÖL, DÜNYANIN EN DİKKAT ÇEKEN ALANLARINDAN BİRİ
Fakat tüm bunların dışında Bingöl ve çevresi, çok sayıda önemli fay zonu içermesi nedeniyle, deprem bilimi ve yapısal jeoloji açısından dünyanın en ilgi çekici alanlarından birisi. Örneğin Ege Bölgesi, Antik İyon Medeniyeti çalışan bir arkeolog için bilimsel açıdan ne kadar zengin bir bölge ise Bingöl ve çevresi de yapısal jeologlar için o kadar zengin bir bölge.
Çünkü Bingöl üç fay zonunun kesiştiği yerde bulunuyor. Bu da şehri deprem açısından oldukça önemli bir yere koyuyor. Zaten Bingöl ve çevresi geçmişte büyük depremlerin yaşandığı bir alan. Hatta geçen yıl 5.7 ve 5.6 büyüklüğünde depremle sarsılmıştı.
En son bu yıl Haziran ayında Kiğı ilçesinde 5,2, Temmuz’da ise yine Kiğı merkezli 4,3 büyüklüğünde depremler meydana geldi. Biraz daha geriye gidersek şehir 4 ile 6 büyüklüğünde çokça depremle sarsıldı.
Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Bingöl Üniversitesi Enerji, Çevre ve Doğal Afet Araştırmaları Merkezi Müdürü Dr. Kenan Akbayram, “Bingöl; Doğu Anadolu, Kuzey Anadolu ve Varto Fay Zonları’nın kesiştiği yerde bulunuyor. Bu durum deprem açısından şehri oldukça önemli hale getiriyor” dedi ve ekledi:
“Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun bazı kesimlerinde uzun yıllardır depremler olmadı ama bu bölgelerde yerkabuğunun hareketli olması nedeniyle depremlerin olması gerekiyor. Bunlardan en önemlilerinden bir tanesi Yedisu Fayı veya Yedisu Fay Zonu adını verdiğimiz Bingöl ile Erzincan arasındaki yaklaşık 75 kilometrelik fay kuşağı… Bu fay kuşağında en son deprem 1784 yılında oldu. Kuzey Anadolu fayının deprem tekrarlanma aralığının 200- 250 yıl olduğu düşünüldüğünde burada kısa süre içinde deprem olması çok olası.”
Peki Bingöl ve çevresinde kaç büyüklüğünde bir deprem bekleniyor? Şehir buna ne kadar hazır? Alınan önlemler var mı? Dr. Kenan Akbayram ile detaylıca konuştuk.
Bingöl’ün Karlıova İlçesi’nde Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Varto Fay Zonları kesişiyor. Oldukça tehlikeli kesişim noktası burası… Bingöl’ün bu üç fay zonu ile olan ilişkisi tam olarak nedir?
Anadolu Levhası her yıl, 23-24 mm hızla batı yönüne doğru hareket ediyor, bu hareket çeşitli çalışmalarla ölçüldü. Bu hareketin büyük kısmının karşılandığı yerler ise Anadolu Levhası’nın kuzey ve güney sınırını oluşturan Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu fay zonları…
Yani bu fay zonları, Anadolu Levhası’nın depremsellik açısından aktif levha sınırları. Bunlar Bingöl’de kesişmekle kalmıyor, Anadolu Levhası’nın içinde de, levha hareket ettikçe birçok başka fay daha oluşuyor.
