AKARYAKITTAKİ FİYAT ARTIŞININ SORUMLUSU KİM?
HÜRRİYET'TEN SADİ ÖZDEMİR'İN HABERİ:
Son 1 yıl içinde yüzde 38’e ulaşan akaryakıttaki fiyat artışının asıl sorumlusunun hükümet olduğu ortaya çıkıyor. Hükümet, akaryakıtta hem vergi ile fiyatın yükselmesine neden oluyor, hem de TL/döviz paritesindeki değişimi fiyatlara tüketici lehinde yansıtmıyor.
BAŞBAKAN Recep Tayyip Erdoğan’ın, akaryakıt fiyatlarından bir vatandaş gibi şikayet etmesi de vatandaş lehine herhangi bir değişiklik yaratmayacak. Çünkü ilgili bakanlar ve bürokratlar bu konuda vatandaş lehine adım atmak yerine sektörü toplayıp; ‘dünyada ham petrol fiyatları düşünce Türkiye’de de akaryakıt fiyatları düşecek’ diye açıklama yaptı. Sektör temsilcileri ise bu kadar yüksek fiyatın ‘vergiden’ kaynaklandığını söylemelerine rağmen vergi indirimi için devlete baskı yapamıyor.
ZAMDA ÖLÇÜ NASIL KAÇTI:
Son bir yılda akaryakıt fiyatları yüzde 35-38 oranları arasında zamlandı. Zam dolar bazında yüzde 49-61 oranları arasında değişti. Bu zamların yüzde 18.8 ila yüzde 27’lik bölümü akaryakıt üzerinden alınan vergilerdeki artıştan kaynaklandı. Akaryakıta her zam geldiğinde devletin topladığı vergi de arttı. Örneğin kurşunsuz benzinin fiyatı son bir yılda 75 Yeni Kuruş (750.000 TL) arttı. Bu artışın 51 Yeni Kuruşluk (510.000 TL’lik) kısmı vergilerdeki artıştan, 11 Yeni Kuruşluk (110.000) kısmı ise ham petrol fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. 10 Yeni Kuruşluk (100.000 TL’lik) kısmı ise diğer etkenlerle yükseldi.
KUR FARKI DEVLETE:
Bürokratların yüksek fiyattaki tek sığınağı ‘yüksek ham petrol fiyatları’ konusundaki durum da şöyle; ham petrol fiyatları yükseliyor ancak, devlet vatandaştan pompada TL alıyor (Pompada ödenen paranın yüzde 70’i vergi olduğu için devlete gidiyor.) Devlet (ya da devletin şirketleri) bu parayla dolar alıp ham petrol ithal ediyor. Böylece petrol fiyatları yükselse de kur farkından dolayı avantaj elde ediyor. Çünkü devlet doların değeri düştüğü için pompadan topladığı TL ile daha fazla dolar alabiliyor.
VERGİ SİSTEMİ NASIL:
Hükümet 2005 başında akaryakıtta yeni fiyatlama sistemine geçti ve yıl başından beri akaryakıtan alınan özel tüketim vergisi oranlarında artış yapmadı. Ancak 2004 yılında bütçe gelir hedeflerini yakalayabilmek için ÖTV tutarlarında önemli artışlar yaptı. Bu artışların akaryakıt fiyatlarının bugünkü seviyeyi bulmasında büyük rol oynadığı bildiriliyor.
Bu kadar vergi varken fiyat rekabeti olmaz
TÜRKİYE Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TABGİS) Başkanı Atıf Ketenci, sektörün 6 aylık serbest piyasa deneyiminin başarılı olduğunu ancak fiyat bazında rekabetçi olmanın şu andaki vergi ve kar oranları nedeniyle imkan dahilinde bulunmadığını söyledi. Ketenci, ‘Bir kere en yüksek vergiler bizde bu yüzden de en pahalı akaryakıt bizde. 2004’te 1 litre benzinde vergi 1 milyon 80 bin liradan 1 milyon 760 bin liraya çıktı’ dedi. Ketenci 2005 başında geçilen sistem konusunda da şöyle konuştu: ‘Yılbaşından önce dış piyasalarda petrol fiyatları artınca devlet vergisinden fedakarlık edip; ÖTV’yi aşağı çekiyordu. Sonradan fiyat düşünce pompanın ucunda fiyatı indirmiyor, vergide yastıklama yapıyordu. Bence devlet yapacağı bir yönetmelikle TÜPRAŞ’a yetki verirse dış piyasalarda petrol fiyatı artarken vergi indirilir, pompa fiyatı artmaz. Sonra petrol fiyatları düşünce de vergi kaybı telafi edilir.’
Hükümetin serzenişi yanlış, vergi yüksek
PETROL Ürünleri İşverenler Sendikası Başkanı Muhsin Alkan, hükümetin (başbakanın) fiyat yüksekliği konusunda serzenişinin yanlış olduğunu söyledi ve ‘Çünkü pompadaki fiyatın içinde yüzde 70 vergi var. Bir de ham petrol fiyatı yüksek. Bu durumda sadece vergi düyerse fiyat düşer. Çünkü geri kalan miktar üzerinde üzerinde ne kadar rekabet yapılır ki’ dedi. Alkan, tüketici lehine düşünülürse vergileri azaltmak gerektiğini belirterek, ‘Hükümetimiz de buradaki ÖTV ve KDV hedefine uygun bütçe yapıyor. Beklediği bir kalem var. Fedakarlık yapması halinde bu hedef tutmayabilir’ diye konuştu.
Yılbaşından bu yana daha az vergi alıyoruz
GELİRLER Genel Müdürü Osman Arıoğlu, akaryakıt üzerindeki vergi konusunda spekülasyon yapıldığını belirterek, Türkiye’de akaryakıttan alınan ÖTV+KDV toplamının Avrupa Birliği ortalamasına yakın olduğunu söyledi. Arıoğlu şöyle konuştu: ‘Bir kere yıl başından beri vergiden dolayı fiyatlar artmıyor. Hatta 31.12 2004 itibariyle akaryakıtta (kurşunsuz benzin) yüzde 74.7 olan ÖTV+KDV toplamı bugün yüzde 67.7 oranına gerilemiş durumda. Akaryakıttaki vergi miktarının 2004’te çok arttığı yolundaki sözler de gerçeği yansıtmıyor. 1 Ocak 2004’te 957.900 lira olan ÖTV 2004 sonunda 1.362.500 liraya yükseldi. Nominal fiyat üzerinden artan vergimiz KDV’dir ve KDV’nin oranı da yüzde 18’dir. ÖTV maktu alınır yani fiyat arttıkça ÖTV artmaz.’
