Ay'ın etrafındaki gizemli toz bulutunun sırrını nihayet çözdü.
Ay, her tarafa kendisiyle birlikte hareket eden garip bir toz bulutuyla çevrilidir ve asimetrik (eşit olmayan) bir şekle sahiptir ve daima Güneş'e bakan tarafa doğru yoğunlaşır.
Bu olgu yıllardır bilim insanlarını şaşırtıyordu ancak son yapılan bir araştırma, nihayet bu garip oluşumun sırrını ortaya çıkardığını söylüyor
Bu bulut, Ay'ın yüzeyinin büyük bir kısmını kaplayan "reguleth" adı verilen gevşek toz ve kaya tabakasından kaynaklanmaktadır.
Devamını oku
Bu tabaka, asteroit ve kuyruklu yıldızların çarpışması sonucu oluşan küçük parçacıklar olan mikrometeoroidlerin Ay'a sürekli bombardımanı sonucu oluşmuştur.
Bu meteorlar Dünya atmosferinde yanarak "yıldız kayması" oluştururken, Ay bu koruyucu kalkandan yoksun olduğundan, her gün tonlarca meteorun çarpmasına maruz kalıyor ve bu da kayaları ince toz haline getiriyor.
Bu çarpışmalar sadece toz oluşturmakla kalmıyor, aynı zamanda onu yukarı doğru itiyor. 2015 yılında bilim insanları, bu tozun Ay yüzeyinin yüzlerce kilometre yukarısına uzanan devasa bir bulut oluşturduğunu keşfettiler. Fransız Uzay Ajansı'ndan araştırmacı Sébastien Verkerq'e göre, çıplak gözle görülmese de bu bulut benzersiz bir olguyu temsil ediyor.
Verkerk, bulutun yoğunluğunun metreküp başına yalnızca 0,004 parçacıkla son derece düşük olduğunu, yani bir tahıl ambarındaki dört toz tanesine eşdeğer olduğunu açıklıyor. Ancak sıra dışı olan, bulutun asimetrisi: Toz, Ay'ın gündüz tarafında daha yoğun ve en yüksek yoğunluğuna Ay yüzeyindeki ışık ve karanlığı ayıran çizgi olan Terminatör'ün yakınında ulaşıyor.
Bilim insanları daha önce bu asimetriyi göktaşı çarpmalarına bağlarken, Verkerk başka bir önemli faktöre dikkat çekti: Ay'ın iki yüzü arasındaki muazzam sıcaklık farkı. Gündüz sıcaklıkları 112 santigrat dereceye ulaşırken, gece sıcaklıkları -183 santigrat dereceye düşüyor ve bu önemli fark, bilim insanlarının bulut oluşumundaki rolünü sorgulamasına yol açtı.
Bu hipotezi test etmek için, Amerikan ve Avrupa üniversitelerinden bilim insanlarından oluşan ekip, gelişmiş bilgisayar simülasyonları kullandı. İnsan saçı büyüklüğündeki meteorların ay tozu üzerindeki etkisini iki farklı sıcaklıkta simüle ederek, her bir toz tanesinin hareketini izlediler.
Sonuçlar, daha sıkıştırılmış yüzeylerin daha fazla miktarda toz ürettiğini gösterdi ve ayrıca gündüz göktaşlarının geceki benzerlerine göre %6-8 daha fazla toz kaldırdığını keşfettiler.
Devamını oku
Bu durum, bulutun neden en fazla toz üretilen gündüz tarafında yoğunlaştığını ve yüksek sıcaklıklardaki toz parçacıklarının uyduların onları tespit edebileceği daha yüksek irtifalara ulaşacak kadar enerjiye sahip olduğunu açıklıyor.
Bu keşfin önemi sadece bu olguyu açıklamakla sınırlı değil, aynı zamanda toz bulutlarının gezegen ve uyduların yüzeylerinin doğasının bir göstergesi olarak kullanılmasına da kapı açıyor.
Bilim ekibi şimdi araştırmanın kapsamını, daha belirgin olayların, sıcaklık farklarının daha fazla olduğu Merkür gibi gezegenlerde ortaya çıkmasının beklendiği Güneş Sistemi'ndeki diğer gök cisimlerini de kapsayacak şekilde genişletmeyi hedefliyor. Bu, evrendeki toz davranışının daha derinlemesine anlaşılmasına katkıda bulunabilir.
Kaynak: Canlı Bilim
