BOP'UN ASIL HEDEFİ VE ABD?
Ortadoğu'da gerçekleştirmek istediği demokrasi, terörün ortadan kaldırılması, ekonomik ilişkilerin arttırılması hedefleri ulaşmak istediği gerçek hedefleri mi?
Yoksa ABD'nin BOP'la ilgili projeleri başka mı?
Stratejikboyut Büyük Ortadoğu Projesi'ni detaylarıyla masaya yatırıyor?
1) Büyük Ortadoğu Projesi Nedir?
2) ABD'nin Ortadoğu stratejisi nedir? BOP bu anlamda ne kadar önemli?
3) ABD'nin BOP'la ulaşmak istediği asıl hedef ne?
BÜYÜK ORTADOĞU VE ABD'NİN SÖYLEMLERİ
Mustafa Şen'in yazısı...
Amerika'nın Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) ile Ortadoğu'da gerçekleştirmek istediği demokrasi, terörün ortadan kaldırılması, ekonomik ilişkilerin arttırılması hedefleri ulaşmak istediği gerçek hedefleri mi? Yoksa asıl hedef ne?
BÜYÜK ORTADOĞU VE ABD’NİN SÖYLEMLERİ
Dünya’nın en eski kültür ve uygarlık merkezlerinden biri olan Ortadoğu, yüzyıllarca çeşitli devletlerin ve medeniyetlerin ilgi odağı olduğu için bu bölgede uzun süren savaşlar meydana gelmiş ve paylaşılamaz bölge olarak tarihe geçmiştir. Dünya’nın tam ortasında bulunan Ortadoğu, geçmişte olduğu gibi şimdi de stratejik özellikleri nedeniyle çeşitli güç odaklarının ilgisini çekmektedir.
Ortadoğu’nun Stratejik Önemi
• Petrolün Dünya rezervine göre 2/3’ünün bölgede olması
• Petrol ve Doğalgaz akışının en kısa yollardan boru hatları ile bölgeden sağlanması
• Su yolu ve geçitlerini kontrol etmesi
• Üç dinin merkezi konumunda olması
Ortadoğu bölgesinin yukarıda sayılan stratejik cazibesi onu başta ABD olmak üzere diğer büyük devletlerin ilgi odağı haline getirmiştir. Bu bağlamda ABD, SSCB’nin yıkılması ve soğuk savaşın sona ermesiyle Avrasya bölgesinde oluşan güç boşluklarını kendi egemenliği ile doldurmak, ekonomik çıkarlarına ulaşmak için etkinliğini daha da arttırmak istemiştir.
Büyük Ortadoğu Projesi
Dünya kamuoyuna açıklanan hali ile “Büyük Ortadoğu Projesi”, Ortadoğu ve yakın çevresi coğrafyasında yer alan ülkelerde batılı anlamda demokrasinin sağlanması, terörizmin ortadan kaldırılması, ekonomik ilişkilerin arttırılması ve ekonomik işbirlikleri sağlanarak bölgenin istikrara kavuşturulmasıdır. Kitle İmha Silahlarının kontrol edilmesi, bölgedeki terör odaklarını kurutulması, terörle mücadelenin sürekli hale getirilmesi, totaliter rejimlerin demokratikleştirilmesi, serbest piyasa ekonomisinin yaygınlaştırılması ve gerekli mekanizmaların kurulması, bölgenin modernleştirilmesi, insan hakları ve özgürlüklerin geliştirilmesi gibi amaçları olduğu söylenen projenin uygulanması halinde bölgeye, demokrasi, fırsat eşitliği, insan hakları getireceği ve bölge ülkelerinin proje ile sosyal, siyasal, politik ve ekonomik anlamda iyi bir konuma geleceği söylenmektedir.
ABD’nin Dış Politika Stratejisi
ABD’nin Ortadoğu’ya yönelik hedefi ve Dış Politika Stratejisi: Petrol rezervlerini kontrol etmek, İsrail’in varlığını garanti altına almak, İsrail’e tehdit oluşturacak ülkeleri zayıflatmak, emperyalizme karşı var olan radikal İslam tehlikesini ortadan kaldırmak, bölgedeki kitle imha silahlarını kontrolü altında tutmak şeklinde sıralamak mümkündür.
ABD’nin Proje ile Ulaşmak İstediği Gerçek Hedefi?
ABD’nin yukarıda sayılan dış politika stratejisine ulaşmak için bölgeye uygulatmaya çalıştığı Büyük Ortadoğu Projesi’nin (BAP) gerçek hedefi ile bir önceki paragrafta sayılan hedefleri arasına bir uyuşma söz konusu mu? Bu sorunun cevabı: Maalesef ve Tabi ki HAYIR…
Aralık 1999’da yönetim tarafından yayınlanan “Yeni Bir Yüzyılda Bir Ulusal Güvenlik Stratejisi” olarak adlandırılan belgede ABD’nin ulusal güvenlik stratejisi ABD’nin milli menfaatlerinin ve değerlerinin yansıtıldığı “Amerikan Yayılmacılığı” üzerine inşa edildiği söylenmiştir.
Soğuk Savaşın sona ermesiyle dünyada tek süper güç haline gelen ABD, sayılan Dış politika ve Ortadoğu hedeflerine ulaşmak istemiştir. Bu bağlamda 11 Eylül saldırıları ABD için bulunmaz bir fırsat olmuştur. ABD, uzun zamandır stratejik ilgisinin olduğu bölgeye küresel terörü ve kitle imha silahlarını yayılmasını engellemeyi bahane ederek aracısız müdahale etme imkanı bulmuştur. Bu doğrultuda düşündüğümüzde terörist eylemler, ABD’nin öteden beri ekonomik sebeplerle kontrol etmek istediği bölgeye yapacağı müdahaleleri meşrulaştırmıştır. Acaba terörist eylemleri yapan kimlerdir? El Kaide gibi bir örgüt liderini dünyanın tek süper gücü konumundaki ABD’nin henüz yakalayamamasının sırrı nedir? Kitle imha silahlarının yaygınlaşmasının önlenmesi amacıyla Irak’a yapılan müdahalede kitle imha silahlarına rastlanmaması neyi ifade etmektedir. Cevap aranan bu soruların arkasındaki yanıt şudur: ABD terörist eylemleri bahane edip stratejik önemi çok fazla olan ve bağlamda kontrol edilmesi zorunlu olan Ortadoğu’ya hakim olmak istemektedir.
11 Eylül sonrasında bölge ülkelerinin görüşünü almadan tek taraflı olarak açıklanan BOP’un asıl hedefinin insan hakları, hukukun üstünlüğü, serbest ticaret, demokrasi, kadın hakları, uluslar arası terörizm, kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi gibi söylemlerin değil asıl hedefinin bölgedeki enerji kaynaklarını ve intikal yollarını kontrol etmek ve İsrail’in durumu olduğunu söylemek mümkündür.
ABD, 11 Eylül sonrasında teröre kaynaklık etme ve kitle imha silahlarının yayılmasını sağlama gibi suçlamalarla Irak’ a müdahale etmiştir. Müdahale esnasında ABD askerlerinin yerli halka işkenceler yapması, üzerinden bir hayli zaman geçmesine rağmen hala tam anlamıyla bir demokratik rejimin kurulamaması, terörü bitirme amacıyla yapılan müdahalenin terörü bitirmek bir yana teröre ivme kazandırması ABD’nin İnsan Hakları, Demokrasi, Terörü engelleme ve benzeri söylemlerinin inandırıcılığını göstermesi açısından önemlidir.
ABD’nin BOP ile ulaşmak istediği diğer bir önemli asıl hedef İsrail’in güvenliğini sağlamak ve kutsal toprakların tamamına hakim olmaktır. Amerikan yönetiminde ve Sivil toplumunda Yahudi asıllı isimlerin çokluğu ve Yahudi Lobilerinin yönetimde etkinliği bilinen bir gerçektir. Bu sayede İsrail hem bölgede kendi güvenliğini sağlamak hem de kutsal topraklara hakim olmak için ABD ile ortak hareket etmek istemektedir.
Sonuç olarak ABD için Ortadoğu önemli bir çıkar alanıdır. Bu bölgeyi bir şekilde elinde tutmak hedefi olacaktır. Bölgede perde önünde yaşanan olayları BOP’un asıl hedeflerini göz önüne getirerek incelenmesi halinde zannediyorum daha doğru sonuçlara ulaşmamız mümkün olacaktır.
