ÇANDAR 'DOSTU'NU ANLATTI: 'TALABANİ ÖNCE KÜRT, SONRA IRAKLI'

 
Kürt lider Celal Talabani, Saddam sonrası Irak'a geçici devlet başkanı seçildi. 1973'ten beri Talabani ile dostluğu olan Gazeteci Cengiz Çandar, dünkü yazısına, "Tebrikleri kabul edebilirim. 32 yıllık bir yakın dostum 'Cumhurbaşkanı' oldu" diye başladı. Çandar'a, bunu ciddiye alıp sizi tebrik eden oldu mu diye sorduğumda, "Zeki bir kamuoyumuz var, nükteyi anladı, ama ciddiye alanlar da olmuştur, onlar da tebrik etmez, not alırlar" dedi.

<ı>Talabani nasıl birisi?
Hareketli, olağanüstü zeki, kaypak denebilecek kadar kıvrak, insan ilişkilerinde başarılı, kendini dışa vuran bir tiptir.

<ı>Türkiye, Talabani'nin 'kaypak'lığına takılıyor mu?
Evet. Özal'ın, Talabani ve Barzani ile kurduğu temasın belkemiği bendim. 1991 - 92 yıllarında Özal'ın Kürt liderlerle, Talabani ile temaslarında, içeriğinin hazırlanmasında rolüm oldu. O sürecin sonunda ülkemizin en büyük tabularından birisi yıkıldı. Özal, bir gün sordu, 'Talabani için çok kaypak, güvenilmez diyorlar, ne dersin?' 'Siz Türkiye Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanı olarak aynı zamanda Osmanlı padişahısınız. Süleymaniye Beylerbeyi olacak birisinin, zeki olmasından İstanbul'daki padişah niye endişe etsin!'

<ı>Kaypaklığı bariz bir özelliği mi Talabani'nin?
Kaypaklığı zekâ ile çok irtibatlıdır. Talabani için çok kolay ittifak değiştirir derler ki, doğrudur. Ama Barzani de, Arafat da öyleydi. Bunlar bu coğrafyanın, Ortadoğu'nun dayattığı şeyler. İç savaşa, sabotajlara rağmen Talabani bugün, yıkılmadıysa, hayattaysa, o kaypaklığının başarısıdır. Bence ona "Kürt Arafat"ı diyebilirim. Yani Arafat'ın Kürt versiyonu. Arafat'ın siyaset sahnesinde sahip olduğu özelliklerin önemli bir bölümü Talabani'de mevcut.

Sınıra kadar zorlar
<ı>Talabani'nin devlet başkanı olması, bir şans mı?
Kürtlerin ulusal kimlikle tarih sahnesine girmeleri açısından tarihi bir anlam içeriyor. Bu, şans değil, bedeli ödenmiş bir sürecin hak edilmiş sonucudur.

<ı>Talabani, 'Önce Iraklı, sonra Kürt' olabilir mi?
Hayır, Talabani Kürt'tür. 18 yaşında mücadelesine başladığı hareketin, lider kadrolarında yer almış, son 30 senede de lideri olmuş ve 72 yaşına gelmiş Talabani'ye, 'Artık sen Kürtlüğünü unut' diyemezsiniz. Talabani ismini anlamlı kılacak olan, onun Kürt mücadelesinin bir figürü olmasıdır. Onun için Talabani önce Kürt, sonra Iraklıdır. Cumhurbaşkanı olması da Irak için olmadı, Kürtlere daha fazla katkıda bulunabilmek için oldu. O koltukta oturması, bazılarının çok korktuğu, "Bir gün bağımsız Kürt devleti olur mu" sınırına çok yakın bir noktaya kadar bu işi taşıyabilir. Fakat bu bir Kürt devletine dönüşmez, Kürtlerin Irak devletine daha fazla sahip çıkma durumunu oluşturur.

'Uçarak' çıktı

<ı>Özal, Talabani'yi Çankaya'da kabul etmişti...
O görüşmenin gerçekleşmesinde etkim oldu. Talabani İstanbul'daydı. 'Bir açılım yapmak istiyoruz ama Cumhurbaşkanı bizimle görüşmezse çabalar sonuçsuz kalır' dedi. Özal'a ilettim. Önce, 'Erdal İnönü görüşsün' dedi. Erdal Bey'le bir kahvaltıda buluştular. Sonra Özal kabul etti. Talabani, köşkün kapısından aradı, gittim. 'Ne yaparım, ne konuşurum?' diyordu. Heyecandan dizleri titriyordu. 'Sen Kürt değilsin, bilemezsin. Türkiye Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı'nın bizi kabul etmesi tarihi bir olaydır anlayamazsın' dedi. Köşkten çıktığında Talabani uçuyordu.

<ı>Türkiye'deki Kürtler kutluyorlar mı?
Dışarıya taşmayan kutlamalar yapıldı, şerefine yemekler yendi. Irak'ta, sokaklarda halaylar çekildi. Türkiye'de böyle olmamasının tek bir nedeni var; İmralı. İmralı ile Talabani arasında birbirinin reddi sayılabilecek bir karşıtlık söz konusu.

Terbiyesiz üslup değişmeli

<ı>Talabani, Ankara'ya geldiğinde devlet töreniyle karşılanacak. Bu, Ankara'da sıkıntı yaratır mı?
Galiba Ankara bir süredir hazım ilacı almaya başladı ki, Büyükelçi Osman Korutürk'ü, Talabani Bağdat'a ayak basmadan Süleymaniye'ye gönderdi.

<ı>Türkiye, Talabani'ye nasıl bakmalı?
Aşağılayıcı ve terbiyesiz üslup bitmeli. 'Aşiret reisi, niyeti Kürt devleti kurup Kerkük'ü bizden almak' söylemi, bazı yerlerde devam edebilir. Ama bu söylemin etkisi altında Türk siyaseti tutukluk gösterirse, Türkiye'nin iç dengelerini de rahatsız eder bir noktaya gelir.

<ı>Talabani'yi tebrik ettiniz mi?
Dün 2 sefer aradım. Birincisinde toplantıdaydı, ikincisinde uyuyordu. Görüştüğümüzde şaka yapacağım, 'ekselans yoldaş' nasılsın diyeceğim.

(MİLLİYET)