İran'da mollaları şok eden anket sonuçları
İran'ın reform yanlısı adayı Masoud Pezeshkian, özellikle kavgacı değil ve tartışmaların içinde ve dışında diğer adaylara kişisel saldırılardan kaçınıyor. Saldırılarla karşılaşıldığında sessiz kalıyor.
70 yaşındaki doktor, gündem ve konulara ilişkin olarak yalnızca mevcut politika ve yasaların uygulanmasını taahhüt ediyor ve her türlü tartışmadan uzak duruyor.
İran'da bir kamuoyu yoklamasında, 28 Haziran'daki cumhurbaşkanı seçiminde yarışan adaylardan reformist Mesud Pezeşkiyan zirveye yükseldi.
İran'da bir kamuoyu yoklamasında, 28 Haziran'daki cumhurbaşkanı seçiminde yarışan adaylardan reformist Mesud Pezeşkiyan'ın yükselişe geçerek yüzde 24,4'le ilk sırada, oylarında gerileme gözlenen muhafazakar Said Celili'nin yüzde 24'le ikinci ve bir diğer muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf'ın ise yüzde 14,7 ile üçüncü sırada yer aldığı belirtildi.
ANKETTEN DİKKAT ÇEKEN SONUÇLAR
İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA) 22-23 Haziran'da ülke genelinde cumhurbaşkanı seçimine ilişkin yüz yüze gerçekleştirdiği anketin sonuçlarını paylaştı.
Ülkede 31 eyalette 18 yaş üstü 4057 kişiyle yapılan ankette seçime kesin katılacağını veya katılmayı düşündüğünü belirten seçmenlere "Şu anda cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılsa hangi cumhurbaşkanı adayına oy verirsiniz?" sorusu yöneltildi.
PEZEŞKİYAN SÜRPRİZİ
Katılımcıların yüzde 24,4'ü oylarında artış gözlenen reformistlerin adayı eski Sağlık Bakanı Pezeşkiyan'a, yüzde 24'ü ise eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Celili'ye oy vereceklerini belirtti.
KALİBAF'TA DÜŞÜŞ
Daha önceki anketlerin bir çoğunda ön sıralarda yer alan Meclis Başkanı Kalibaf yüzde 14,7 ile üçüncü sırada yer aldı.
Diğer adaylardan Emir Hüseyin Kadızadehaşimi yüzde 2, Ali Rıza Zakani yüzde 1,7 ve Mustafa Purmuhammedi yüzde 0,7'de kaldı.
Oy kullanacağını belirtenlerin yüzde 43,9'u kesinlikle sandığa gideceklerini, yüzde 7,7'si büyük olasılıkla katılacaklarını, yüzde 14,8'i bu konuda henüz karar vermediklerini açıkladı.
Ankete katılanlardan yüzde 5,7'si sandığa gitmelerinin düşük ihtimal olduğunu ifade ederken yüzde 27,9'u hiç bir şekilde oy kullanmayacaklarını belirtti.
BAŞÖRTÜSÜ ÇIKIŞI GÜNDEM OLMUŞTU
İran’da 28 Haziran’daki seçimler öncesinde televizyon münazarasına katılan 6 cumhurbaşkanı adayı arasında yer alan reform yanlısı Mesud Pezeşkiyan’ın ‘Kadınlara zorla başörtüsü taktıramayız’ demesi dikkat çekmişti.
HABER7
Pezeshkian'ın Başkanlığı: Ruhani'nin Mirasının Daha Zayıf Bir Yankısı mı?
İran'ın reform yanlısı adayı Masoud Pezeshkian, özellikle kavgacı değil ve tartışmaların içinde ve dışında diğer adaylara kişisel saldırılardan kaçınıyor. Saldırılarla karşılaşıldığında sessiz kalıyor.
70 yaşındaki doktor, gündem ve konulara ilişkin olarak yalnızca mevcut politika ve yasaların uygulanmasını taahhüt ediyor ve her türlü tartışmadan uzak duruyor.
Eski cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, iki adayın, Alireza Zakani ve Amir Hossein Qazizadeh'in, tartışmalar sırasında özellikle reform yanlısı adaya saldırmak üzere Koruma Konseyi tarafından yetkilendirildiğini iddia ediyor. Bu durum şu soruyu gündeme getiriyor: Bazı reformların tek savunucusu olan Pezeshkian'ın kazanma şansı var mı? Kazanırsa iç ve dış politikada ne gibi değişiklikler yapabilir?
Pezeshkian'ın kazanma şansı
Sahadaki dört gerçek bize onu şu anda bir zavallı olarak görmememiz gerektiğini söylüyor. Birincisi, diğer adayların onun kazanabileceğine inanması. Pezeshkian, Zakani'nin üçüncü münazarada çekilip başka bir adayı destekleyeceğini söylediğinde Zakani, "Senin başkan olmana izin vermeyeceğim" yanıtını verdi. Bu onun zafer olasılığına inandığı anlamına gelir.
İkinci dikkat çeken gerçek ise 2021 cumhurbaşkanlığı ve Mart 2024 parlamento seçimlerine kıyasla seçmen katılımında beklenen artıştır. Oyların yaklaşık yüzde 10-15'ine sahip olan Reform Cephesi'nin katılımıyla, yarısı katılsa bile genel katılım artacak. Pezeshkian'ı destekleyen yalnızca Reform Cephesi değil, aynı zamanda tarihsel olarak İslam Cumhuriyeti'nde seçmen katılımındaki herhangi bir artış reform yanlısı adaylara fayda sağladı. Yine de genel katılım, son iki seçime göre biraz daha yüksek, %50'nin altında olabilir.
Üçüncü gerçek ise internet ve güvenlik kurumlarının anket sonuçlarına yansıyor. Her ne kadar bu anketler ve yürütücü kurumlar tam olarak güvenilir olmasa da ve reformculara karşı önyargılı olma eğiliminde olsalar da, kamuoyunun görüşünü tamamen çarpıtamazlar. Bu önyargıya rağmen Pezeshkian bu anketlerde sürekli olarak birinci veya ikinci sırada yer alıyor.
Dördüncü gerçek, Pezeshkian'ın büyük şehirlerdeki bazı mitinglerine ciddi katılımın olması. Örneğin Şiraz'daki bir spor sahasındaki seçim mitingi tıklım tıklımdı ve binlerce kişi içeri giremedi. Seçmenlerin küçük de olsa bir kısmı, başkanlığının değişim yaratabileceğine inanıyor.
Pezeshkian'ın başkanlığı değişim getirebilir mi?
Pezeshkian'ın muhalifleri ve rakipleri onun potansiyel yönetimini Hasan Ruhani'nin üçüncü dönemi olarak nitelendirse de, onun üç nedenden dolayı daha zayıf ve daha az etkili bir yönetici olması muhtemel.
Birincisi, onun kişiliği ve geçmişi Ruhani'ninkinden önemli ölçüde farklıdır. Hasan Ruhani, İslam Cumhuriyeti'nin kurucularından biriydi ve Humeyni'ye "İmam" adını veren ve onu bir Şii aziz statüsüne yükselten ilk kişiydi. Ruhani, cumhurbaşkanı olmadan önce otuz yıl boyunca üst düzey siyasi ve güvenlik görevlerinde bulundu. Buna karşılık Pezeshkian yalnızca Sağlık Bakanı ve milletvekili olarak görev yaptı.
İkinci sebep ise Ruhani'nin iki seçimde 18 milyon ve 23 milyonun üzerinde oyla, her ikisinde de %70'in üzerinde seçmen katılımıyla elde ettiği önemli seçmen desteğidir. Bu güçlü yetki ona dış politika üzerinde bir miktar nüfuz sahibi olma olanağı sağladı. Buna karşılık, Pezeshkian'ın bu kadar çok oy alması pek olası değil ve halk desteğini güçlü bir yetkiye dönüştürme yeteneğinden de yoksun.
Üçüncü neden ise Raisi yönetimi sırasında Devrim Muhafızları'nın ve totaliter kesimin gücünün artmasıdır. Bugün tüm güç kanalları askeri ve güvenlik 'mafya' tipi grupların kontrolündedir. Pezeshkian onları marjinalleştiremez ve onları kabinesine dahil etmek zorunda kalır. Hatemi ve Ruhani kabinelerindeki nüfuzları mevcut siyasi gerçeklikten çok daha azdı. Ali Hamaney'in bu tutuculara verdiği destek nedeniyle Pezeshkian onlara meydan okuyamıyor.
Bu nedenlerden dolayı, Pezeşkian yönetimi sadece Hasan Ruhani'ninkini taklit etmekte başarısız olmakla kalmayacak, aynı zamanda çok daha zayıf ve daha felaketle sonuçlanacaktır. Ruhani en azından kanıtlayıcı bir şekilde yurttaş haklarına ilişkin, hızla unutulan veya IRGC'yi eleştiren bir tüzük taslağı hazırlarken, Pezeshkian bu konulara değinmeyi bile başaramayacaktı. Ayrıca Ruhani hiçbir zaman Ali Hamaney'in politikalarını sorgusuz sualsiz takip etme ya da “onun içinde erime” sözü vermedi; Pezeshkian'ın vermekten kaçınamayacağı bir söz.
