Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden'ın 1915 olaylarını 'soykırım' olarak tanımasına tepki gösterdi. Erdoğan, yaşananların soykırım olmadığını belgelerle kanıtlayabileceklerini, asıl Ermeni çetelerin Anadolu'da katliamlara imza attığını, "Gelin herkes arşivlerini açsın, bakalım. Hodri meydan" diyerek dünya kamuoyuna duyurdu. Peki Türkiye'nin sahip olduğu ve tarihi aydınlatacak belgelerde o döneme ait hangi detaylar yer alıyor? İşte Ermeni çetelerinin Anadolu'daki katliamları...

Biden'ın tarihi gerçekliklerden uzak açıklamasını değerlendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Tarihteki olayların araştırılması ve hakikatlerin ortaya çıkartılması, bu işin erbabına, tarihçilere bırakılmalıdır, siyasetçilere değil." ifadelerini kullandı.

Kendisinin belgelerle konuştuğunu fakat Biden'ın elinde herhangi bir belge olmadığını ve siyasi rant için bu açıklamayı yaptığını vurgulayan Erdoğan, "Asıl katliamı Ermeni çeteleri yapmıştır. Anadolu'da Ermenilere ait bir tane bile toplu mezar bulamazsınız ama Türklere ait toplu mezarlar bulunmuştur. Buyrun arşivlerimizi açalım tarihçiler baksın. Hodri meydan diyoruz" dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamasının ardından tüm gözler Türkiye'nin arşivlerinde yer alan ve tarihe ışık tutacak o belgelere çevrildi.

Devlet Arşivi belgeleri: 523 bin 955 Türk, Ermeni çeteleri tarafından katledildi

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri'nde yer alan ve kamuoyuyla paylaşılan verilere göre, 1910-1922 yılları arasında Anadolu'da 523 bin 955 Türk, Ermeni çeteleri tarafından katledildi.

Ermeni çetelerin katliamları tarih, yer ve isim olarak tek tek açıklandı.

 

 

Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında silahsız sivillere yönelik katliamları, toplu mezar kazılarıyla gözler önüne serildi. Kazılarda elde edilen bulgular, Ermeni çetelerin Müslüman ahaliyi insanlık dışı işkencelerle katlettiğini kanıtlıyor. 28 Şubat 1986'daki kazıda Iğdır'ın Oba Köyü'nde Ermeniler tarafından topluca katledilen Türkler'e ait kemikler görülüyor. (Arşiv)

İşte öldürülenler

1910-1922 yılları arasında Ermeni çetelerin yaptığı katliamların tarih ve yerleri ile katledilen Türk sayısı şöyle:

1910 Muş (10 ölü), 21 Şubat 1914 Kars-Ardahan (30 bin ölü), 1915 Van (44 lü), 1915 Van (150 ölü), 1915 Bitlis (16 bin ölü), 1915 Muş (80 ölü), 1915 Bitlis-Hizan (113 ölü), 1915 Van (5 bin 200 ölü), Şubat 1915 Haskay (200 ölü), Şubat 1915 Dutak (3 ölü), Nisan 1915 Bitlis (29 ölü), Nisan 1915 Muradiye (10 bin ölü), Nisan 1915 Van (120 ölü), Mayıs 1915 Van (20 bin ölü), Temmuz 1915 Muş-Akçan (19 ölü), Ağustos 1915 Müküs (126 ölü), 9 Mayıs 1915 Bitlis (40 bin ölü), 9 Mayıs 1915 Bitlis (123 ölü), 15 Ocak 1916 Terme (9 ölü), 1 Nisan 1916 Van-Reşadiye (15 ölü), Mayıs 1916 Muş (500 ölü), 8 Mayıs 1916 Van-Tatvan (bin 600 ölü), 8 Mayıs 1916 Bitlis (10 bin ölü), 8 Mayıs 1916 Pasinler (2 bin ölü), 8 Mayıs 1916 Tercan (563 ölü), 11 Mayıs 1916 Van (44 bin 233 ölü), 11 Mayıs 1916 Malazgirt (20 bin ölü), 11 Mayıs 1916 Bitlis (12 ölü), 22 Mayıs 1916 Van (bin ölü), 22 Mayıs 1916 Köprüköy-Van (200 ölü), 22 Mayıs 1916 Van (15 bin ölü), 22 Mayıs 1916 Van (8 ölü), 22 Mayıs 1916 Van (8 bin ölü), 22 Mayıs 1916 Van (80 bin ölü), 22 Mayıs 1916 Van (15 bin ölü), 23 Mayıs 1916 Of (5 ölü), 23 Mayıs 1916 Trabzon (2 bin 86 ölü), 23 Mayıs 1916 Van (3 yüz ölü), 25 Mayıs 1916 Bayezid (14 bin ölü), Haziran 1916 Van-Abbasağa (14 ölü), Haziran 1916 Edremid-Vastan (15 bin ölü), 6 Haziran 1916 Şatak-Serir (45 ölü), 6 Haziran 1916 Şatak (bin 150 ölü), 7 Haziran 1916 Müküs-Serhan (121 ölü), 14 Ağustos 1916 Bitlis (311 ölü), 1919 Sarıkamış (9 ölü), 1919 Tiksin-Ağadeve (5 ölü), 1919 Nahçivan (4 bin ölü), 6 Ocak 1919 Zaruşat (86 ölü), 21 Ocak 1919 Kilis (2 ölü), 22 Ocak 1919 Antep (1 ölü), 25 Ocak 1919 Kars (9 ölü), 26 Şubat 1919 Adana-Pozantı (4 ölü), 18 Mayıs 1919 Osmaniye (1 ölü), 13 Haziran 1919 Pasinler (3 ölü), 3 Haziran 1919 Iğdır (8 ölü), Temmuz 1919 Sarıkamış (803 ölü), Temmuz 1919 Kurudere (8 ölü), Temmuz 1919 Sarıkamış (695 ölü), 4 Temmuz 1919 Akçakale (180 ölü), 5 Temmuz 1919 Kağızman (4 ölü), 7 temmuz 1919 Kars-Göle (9 ölü), 8 Temmuz 1919 Mescitli (4 ölü), 8 Temmuz 1919 Gülyantepe (10 ölü), 9 Temmuz 1919 Kağızman (6 ölü), 9 Temmuz 1919 Kurudere (8 ölü), 11 Temmuz 1919 Mescitli (20 ölü), 19 Temmuz 1919 Bulaklı (2 ölü), 19 Temmuz 1919 Pasinler (2 ölü), 24 Temmuz 1919 Kars-Kağızman (9 ölü), Ağustos 1919 Muhtelif köyler (2 bin 502 ölü), 15 Ağustos 1919 Erzurum (153 ölü), 15 Ağustos 1919 Erzurum (426 ölü), Eylül 1919 Allahüekber (3 ölü), 9 Eylül 1919 Ünye (12 ölü), 14 Eylül 1919 Sarıkamış (2 ölü), Kasım 1919 Adana (4 ölü), 11 Kasım 1919 Maraş (2 ölü), 6 Kasım 1919 Ulukışla (7 ölü), 7 Aralık 1919 Adana (4 ölü), 1920 Göle (600 ölü), 1920 Kars (3 bin 945 ölü), 1920 Haramivartan (138 ölü), 1920 Nahçivan (64 bin 408 ölü), 1920 Nahçivan (5 bin 307 ölü), Şubat 1920 Kars civarı (561 ölü), 1 Şubat 1920 Zaruşat (2 bin 150 ölü), 2 Şubat 1920 Şuregel (bin 150 ölü), 10 Şubat 1920 Çıldır (100 ölü), 28 Şubat 1920 Pozantı (40 ölü), 9 Mart 1920 Zaruşat (400 ölü), 9 Mart 1920 Zaruşat (120 ölü), 16 Mart 1920 Kağızman (720 ölü), 22 Mart 1920 Şuregel-Zaruşat (2 bin ölü), 6 Nisan 1920 Gümrü (500 ölü), 28 Nisan 1920 Kars (2 ölü), 5 Mayıs 1920 Kars (bin 774 ölü), 22 Mayıs 1920 Kars (10 ölü), 2 Temmuz 1920 Kars-Erzurum (408 ölü), 2 Temmuz 1920 Zengebasar (bin 500 ölü), 27 Temmuz 1920 Erzurum (69 ölü), Mayıs 1920 Kars-Erzurum (27 ölü), Ağustos 1920 Oltu (650 ölü), Ağustos 1920 Kars-Erzurum (18 ölü), 15 Ekim 1920 Bayburt (bin 387 ölü), 20 Ekim 1920 Göle (100 ölü), 17 Ekim 1920 Pasinler (9 bin 287 ölü), 18 Ekim 1920 Tortum (3 bin 700 ölü), 19 Ekim 1920 Erzurum (8 bin 439 ölü), 26 Ekim 1920 Kars civarı (10 bin 693), Ekim 1920 Aşkale (889 ölü), 1 Aralık 1920 Kosor (69 ölü), 3 Aralık 1920 Göle (508 ölü), 4 Aralık 1920 Kosor (122 ölü), 4 Aralık 1920 Kars-Zeytun (28 ölü), 4 Aralık 1920 Sarıkamış (bin 975 ölü), 6 Aralık 1920 Göle (194 ölü), 7 Aralık 1920 Kars-Digor (14 bin 620 ölü), 14 Aralık 1920 Sarıkamış (5 bin 337 ölü), 29 Kasım 1920 Zaruşat (bin 26 ölü), Aralık 1920 Erivan (192 ölü), 1921 Nahçivan (12 ölü), 1921 Bayburt (580 ölü), 1921 Arpaçay (148 ölü), 1921 Karakilise (6 bin ölü), 1921 Karakilise ( 6 bin ölü), Şubat 1921 Zenibasar (18 ölü), 21 Kasım 1921 Pasinler (53 ölü), 21 Kasım 1921 Erzurum (bin 215 ölü), 1918 Hınıs (870 ölü), 1918 Tercan (580 ölü), Mart 1922 Maraş (4 ölü).

 

 

Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında silahsız sivillere yönelik katliamları, toplu mezar kazılarıyla gözler önüne serildi. Kazılarda elde edilen bulgular, Ermeni çetelerin Müslüman ahaliyi insanlık dışı işkencelerle katlettiğini kanıtlıyor. Fotoğrafta Erzurum'un Yeşilyayla Köyü'nde Mart 1918 tarihinde yaptığı katliama ait toplu mezar başında dua eden vatandaşlar görülüyor. (Arşiv)

İl, ilçe ve köy olarak listeler

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü'ndeki belgeler, Ermeni çetelerin 1906-1922 yılları arasında yaptıkları baskın ve taarruzlarla çok sayıda kadın ve çocuğun da aralarında bulunduğu binlerce Türk'ü katlettiğini ortaya koyuyor.

Belgeler, çetelerin bazı katliamlarda birden fazla köy halkını tamamen yok ettiğini de kanıtlıyor.

1906-1922 yılları arasında Anadolu'da Ermeniler tarafından Türklere uygulanan ve kesin ölü sayısı belirlenemeyen katliamlar şunlar:

11 Şubat 1906 Revan (25 köyde yangın ve katliam sonucu öldürülenler)

17 Aralık 1914 Eleşkirt (Köylerde yapılan saldırıda öldürülenler)

1915 Elazığ (Köylere yapılan saldırıda öldürülenler)

1915 Hizan (Hizan'a bağlı köylerde katliamlarda öldürülenler)

1915 Van (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler, 5 bin 200 kişiden fazla)

Ocak 1915 Muş (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler, 2 köy halkı)

Şubat 1915 Şatak (9 Köyün tamamen yok edilmesi)

9 Mayıs 1915 Bitlis (Hot köyü ahalisinin tamamen imhası)

9 Mayıs 1915 Bitlis (Muhacirlerin kılıçtan geçirilmesi sırasında ölenler)

Haziran 1915 Bitlis (Köylere yapılan saldırıda öldürülenler, 100 hane)

Mayıs 1915 Van (Köylere yapılan saldırıda öldürülenler)

11 Mayıs 1915 Trabzon (Sürmene, Of, Yomra civar köylerinde öldürülenler)

11 Haziran 1915 Van (İki köyde 180 hane halkının katledilmesi)

Ağustos 1915 Gevaş (Köylerdeki ahaliden öldürülenler)

Aralık 1915 Muş (Köylerde kadınlara yapılan katliamda öldürülenler)

10 Haziran 1915 Maçka (Çetelerin Maçka'yı istilası sırasında öldürülenler)

22 Mayıs 1916 Van (Tahliye esnasında katledilenler)

23 Mayıs 1916 Van (Erçek ve Havasor nahiyelerinin yüzde 70'i)

11 Haziran 1916 Bitlis (İşgal sırasındaki olaylarda ölenler)

11 Haziran 1916 Van (Timar nahiyesi köylerindeki olaylarda ölenler)

11 Haziran 1916 Başkale (Ahaliye karşı yapılan katliamda öldürülenler)

23 Mayıs 1916 Hınıs (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler)

 

 

Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında silahsız sivillere yönelik katliamları, toplu mezar kazılarıyla gözler önüne serildi. Kazılarda elde edilen bulgular, Ermeni çetelerin Müslüman ahaliyi insanlık dışı işkencelerle katlettiğini kanıtlıyor. 7 Temmuz 1993'teki kazıda Erzurum'un Pasinler İlçesi'ndeki Tımarlı Köyü'nde Ermeni katliamına uğrayan Türkler'e ait kemikler görülüyor. (Arşiv)

3 Haziran 1916 Diyarbakır (Haber alınamayan memurlar, 55 kişi)

Mayıs 1916 Tercan (Köylerde yapılan katliamda öldürülenler, 30 köy)

1918 Tekman (İki köy ahalisinin katledilmesi)

1919 Kars-Sarıkamış (Baskınla katliam sırasında öldürülenler)

1919 Kars-Sarıkamış (Baskınla katliam sırasında öldürülenler, 1 köy)

1919 Kars-Sarıkamış (Gençlerin kaybolması)

1919 Kars civarı (Süngü ve kurşunla öldürülenler ile yakılarak öldürülenler, birkaç çadır)

25 Ocak 1919 Ardahan (Çullu köyünde genç erkeklerin öldürülmesi)

Şubat 1919 Iğdır (Görüllü'de işkenceyle öldürülenler, yüzlerce)

Mart 1919 Kars civarı (Muhtelif işkencelerle öldürülenler, 85 hane)

Mart 1919 Sarıkamış (Koçak'ta bir köyün tamamen yok edilmesi)

Temmuz 1919 Artvin (Taarruz ve tecavüzle öldürülenler)

Temmuz 1919 Bayezid (Kadın ve çocukların katli)

Ağustos 1919 Nahçıvan (Cesetleri Aras'a atılanlar, 3 köy ahalisi)

8 Temmuz 1919 Gülantab (2 köye saldırıda öldürülenler)

12 Temmuz 1919 Kars (Yoldaki bir ailenin katli)

16 Temmuz 1919 Büyük Vedi (Ahalinin katledilmesi)

25 Temmuz 1919 Gümrü (Karakilise köyünün yağmasında öldürülenler)

 

 

Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında silahsız sivillere yönelik katliamları, toplu mezar kazılarıyla gözler önüne serildi. Kazılarda elde edilen bulgular, Ermeni çetelerin Müslüman ahaliyi insanlık dışı işkencelerle katlettiğini kanıtlıyor. Fotoğrafta Iğdır'ın Hakmehmet Köyü'nde Eylül 1919 tarihinde Ermenilerce öldürülüp su kuyusuna atılan cesetlerin 6 Ekim 1999'da çıkarılmasının ardından katliamdan sağ kurtulan 92 yaşındaki Hacı Oruç Türkeli görülmekte... (Arşiv)

15 Ağustos 1919 Erzurum (Katliam sonucu öldürülen 30 hane)

12 Temmuz 1919 Kars (İşkenceyle öldürülen iki aile)

12 Ağustos 1919 Kars (Aşağıkoturlu köyünün tamamının katledilmesi)

12 Ağustos 1919 Kars (Karakoyu'nda erkeklerin tamamının öldürülmesi)

12 Ağustos 1919 Kars (Top ve makinalı tüfekli saldırıda öldürülenler)

18 Ağustos 1922 Kars (Tavusgölü'nde bütün erkeklerin öldürülmesi)

31 Ağustos 1919 Sarıkamış (Karahamza'ya taarruzda öldürülenler)

31 Ağustos 1919 Kağızman (Kasaba eşrafının kaçırılması)

18 Ağustos 1919 Kağızman (Camiye kapatılarak katledilenler)

Eylül 1919 Karaurgan (Köylere taarruz sırasında öldürülenler)

14 Eylül 1919 Kars, Sarıkamış (Köylere yapılan taarruz ve çatışmada öldürülenler)

1920 Şuragel (25 köy ahalisinin öldürülmesi)

1920 Kars civarı (Muhtelif köylerde öldürülenler)

3 Mart 1920 Kozan (Tecavüz edilerek ve boğazlanarak öldürülenler)

9 Mart 1920 Zaruşad (Köylerde baskın ve işkence sırasında öldürülenler)

16 Mart 1920 Kağızman (Top ve makinalı tüfekle öldürülenler)

24 Mayıs 1920 Kars civarı (Köylerde baskın ve işkence sırası)

 

 

Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasında silahsız sivillere yönelik katliamları, toplu mezar kazılarıyla gözler önüne serildi. Kazılarda elde edilen bulgular, Ermeni çetelerin Müslüman ahaliyi insanlık dışı işkencelerle katlettiğini kanıtlıyor. 28 Şubat 1986'daki kazıda Iğdır'ın Oba Köyü'nde Ermeniler tarafından topluca katledilen Türkler'e ait kemikler görülüyor. (Arşiv)