KADDAFİ TÜRKLER’İN 1.5 MİLYAR DOLARINA GÖZ DİKTİ...
Kaddafi, Libya’yı savaş nedeniyle terkeden Türk işadamlarına yazı yazarak, “Şantiyelerinizin başına dönün” dedi. Böylece Kaddafi, Türkler’in 17.3 milyar dolarlık işleriyle ilgili teminat mektuplarını yakıp alacaklarından kurtulma zeminini hazırladı.
Türkiye Müteahhitler Birliği (TBM) durumu Dışişleri Bakanlığı’na aktardı. TBM Başkanı Erdal Eren, “Dışişleri Bakanlığı, Libya’ya 2 ayrı nota verdi. Aksi halde halen Libya’daki 17.3 milyar liralık işimiz ve 1.5 milyar dolarlık teminat mektubumuz yanabilirdi” dedi.
ANKARA - Libya’da başlayan isyanın ardından ülkeyi tahliye eden Türk işadamlarının, bu ülkedeki işleriyle ilgili sıkıntıları her geçen gün artıyor. En son geçtiğimiz haftalarda Kaddafi’nin Libya’da iş yapan Türk işadamlarına yönelik 17.3 milyar dolarlık manevrasının, Türk Dışişleri Bakanlığı’nın son dakika girişimiyle engellendiği ortaya çıktı. Buna göre Kaddafi’ye bağlı hükümet ve ilgili idarelerden geçtiğimiz haftalarda, Libya’da iş yapan ve savaş nedeniyle ülkeyi terketmek zorunda kalan Türk işadamlarına tek tek yazı geldi. Bu yazılarda Kaddafi’ye bağlı idareler Türk işadamlarına, “İşlerinizi yarım bıraktığınız görülmüştür, işinizin, şantiyelerinizin başına dönün” uyarısında bulundu. Bu yazıların, Libya’ya, Türk işadamlarının mevcut işleriyle ilgili ödeme yükümlülüğünden kurtulma ve teminat mektuplarını nakde çevirme imkanı yaratan bir hukuki manevra olduğu anlaşıldı.
Türkiye 2 ayrı nota verdi
İşadamları durumu hemen Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Dışişleri Bakanlığı’na iletti. Dışişleri Bakanlığı duruma müdahale ederek Libya’ya büyükelçilik kanalıyla 2 ayrı nota verdi. İlkinde, “Firmaların can güvenliğine uygun ortam yok. Bu zorunlu durumda, şantiyelere dönüş olamaz ve teminatlarımız nakde dönüşemez”, diğerinde “Alacaklarımız sözleşmelerimizin güvencesi altındadır” denildi. Böylece Türkiye, işadamlarının milyar dolarlara ulaşan alacak ve teminat mektubu tutarlarıyla ilgili Libya‘nın herhangi bir hak gaspına karşı hukuken önlem almış oldu.
Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, son gelişmeyi şöyle açıkladı: “Üyelerimize Libya’nın ilgili idareleri, bakanlıklarından yazılmış birer yazı ulaştı. Yazıda ‘İşlerinizin başına dönün, gelin şantiyelerinizde çalışın’ deniliyor. Sanki savaş hali yokmuş ve işadamlarının ülkeyi terketmesi kendi kişisel kararlarıymış gibi ‘Şantiyelerinizi terkettiğiniz görülüyor’ diyor. Hemen durumu ilgili bakanlıklarımıza aktardık. Dışişleri Bakanlığı devreye girdi. Libya’ya nota verildi. Aksi halde Libya Türk işadamlarının alacaklarını saymama, ayrıca 1.5 milyar dolarlık teminat mektubunu nakde çevirme imkanı yaratıyordu. Derhal müdahale edildi.”
Türk müteahhitlik sektörünün halen Libya’da toplam 17.3 milyar dolarlık işi bulunuyor. Tahsil edilemeyen alacak tutarı da 1.4 milyar dolar. Türk işadamlarının Libya’da 894 milyon dolarlık makine parkı var. Türk müteahhitlerinin 1.5 milyar dolarlık teminat mektubu risk altında.
Türkiye, BM’ye ‘Mücbir Sebep’ başvurusu yapacak
TMB Başkanı Erdal Eren, Libya’da iş yapan, başta müteahhitler olmak üzere firmaların sorunlarını çözmek için ilgili bakanlıklar ve kuruluşlarla sürekli görüştüklerini ve önlemlerin 3 ana başlık altında değerlendirildiğini belirtti. Eren’in verdiği bilgiye göre, bunlardan ilki teminat mektuplarının dondurulması ve bu süre zarfında teminat mektuplarına komisyon bedelleri ödenmemesi. Halen teminat mektupları için ayda ortalama 10 milyon dolar civarında komisyon ödeniyor. Ancak bu talebin Türk bankaları tarafından kabul edilse bile, teminat mektuplarının bir diğer ayağı olan Avrupa bankaları tarafından kabul edilmesi mümkün görünmüyor. Bu yüzden Türkiye, Birleşmiş Milletler’e (BM) başvuracak ve BM’den “mücbir sebep” kararı çıkarmasını talep edecek.
BM’nin “Mücbir Sebep” ilan etmesi durumunda, Avrupa da dahil uluslararası alandaki tüm bankalar için firmaların teminat mektuplarına komisyon ödememesi sözkonusu olabilecek. Diğer bir önlem planlaması da Libya’daki işlerin terkedilmesiyle Türkiye’ye dönen işçilerin İşsizlik Sigortası Fonu’ndan, işsizlik ödeneği almasının sağlanmasına yönelik. Bu işçiler şu anda kısa çalışma ödeneği alıyorlar ancak bu süreli ve düşük tutarlı bir ödeme niteliğinde. Firmalar işçileri için işsizlik ödeneği talep ediyorlar.
Teminat mektupları nakde çevrilmeyecek
Erdal Eren’in verdiği bilgiye göre üzerinde çalışılan üçüncü konuyu, Libya’da iş yapan firmaların teminatlarının nakde çevrilmesi sorununun engellenmesi oluşturuyor. Bu kapsamda teminat mektupları konusunda bankalarla garanti sağlanması gündemde. Eren’in verdiği bilgiye göre Libya’yla ilgili bugüne kadar Türkiye Müteahhitler Birliği’nin de katılımıyla, BDDK, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dışişleri Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurumlarla çok sayıda toplantı yapıldı. Bu toplantılarda Libya sorununa ilişkin çözüm önerileri değerlendirildi ve bazı kararlar alındı.
Son kritik karar BDDK’nın, Libya’da iş yapan firmaların bankalara olan kredi borçlarının ertelenmesine dönük oldu.
BDDK’nın beklenen yönetmeliği de dün Resmi Gazete’de yayınlandı. BDDK, müteahhitlerin Libya’daki gelişmeler nedeniyle sorunlu hale gelen kredilerinin bankalar tarafından yeniden yapılandırılmasına olanak tanıdı. Buna göre bankalarca Libya’da yerleşik ya da Libya’ya yönelik faaliyetleri bulunan firmalara kullandırılan, yakın izlemedeki krediler veya diğer alacaklar 2 defa ile sınırlı olmak üzere, yeni sözleşme koşullarına bağlanabilecek.
Gülümhan GÜLTEN/ VATAN
