Yapay zekanın sınırsız olmasını engelleyen 3 şey

ChatGPT, Gemini, DeepSeek ve daha nice yapay zeka platformu, artık insanların günlük yaşamının ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak yeni araştırmalar, eğitimden iş yaşamına, eğlenceden kişisel terapistliğe her alanda kullanılan yapay zekanın sınırsız yetenek yarışının sürdürülebilirlikle çarpıştığını ortaya koyuyor. Çip hızı, model büyüklüğü ve sermaye akışı üzerine kurulu bu dönemin ardından, yapay zeka döngüsünün bir sonraki aşaması, üç ana kısıtlama ile belirlenecek.

EKONOMİK SINIRLAR: SERMAYA GERÇEKLİK İLE BULUŞTUĞUNDA

Son iki yıldır yapay zeka, neredeyse sınırsız bir sermaye akışıyla beslendi. Ancak gelecekteki talep beklentileri üzerine eklenen trilyonlarca piyasa değerine rağmen, ekonomik sınırlar artık görünür hale geliyor.

Mevcut yapılanma, önceki teknoloji döngülerinin talep eğrilerini aşmayı varsayıyor, fakat çok daha ağır altyapı yatırım ihtiyaçlarıyla karşı karşıya bulunuyor. Önceden planlanan çok yıllı, çok trilyon dolarlık dağıtım döngülerinde problem, teknolojik hırs değil, geri dönüşlerin zamanlamasıdır. Nokta-com dönemi, internetin dönüştürücü olmasına rağmen, altyapısının, gelirlerin bunu haklı çıkaracağı zamandan yıllar önce inşa edildiğini ve yatırımcıların bu uyumsuzluğun bedelini ödediğini hatırlatan bir uyarı niteliğinde... Ekonomik sınırlar, aşırıya kaçanları cezalandıracak ve kalıcı iş modellerini ödüllendirecektir.

FİZİKSEL SINIRLAR: YAPAY ZEKANIN YENİ ÜÇLÜSÜ

Yapay zeka için ikinci kısıtlamayı ise fiziksel sınırlar oluşturuyor. Her model, her sorgu ve her eğitim döngüsü, yapay zeka çağının fabrikaları olan veri merkezlerine dayanıyor. Teknoloji endüstrisi büyümesinin son aşamasına güç veren "yazılımın sonsuza kadar ölçeklenebileceği" fikri, yapay zekanın bu şekilde olmadığı gerçeğiyle çarpıştı.

YEDİ YIL BEKLEME SÜRESİ

Veri merkezlerinin inşasında kullanılan enerji, arazi ve iş gücünden oluşan yeni bir yapay zeka üçlüsü ortaya çıktı ve üçü de darboğazlarla karşı karşıya bulunuyor. ABD Enerji Bilgi İdaresi'nin Haziran 2025 enerji tahminine göre, "ticari sektördeki diğer son kullanımlar (aydınlatma, soğutma ve havalandırma dahil) yerine, hesaplama için daha fazla elektrik tüketilebilir".  Deloitte'un yapay zeka altyapısı incelemesi ise  "şebekeye bağlantı taleplerinin bazılarında yedi yıllık bekleme süresi" olduğunu gösteriyor.

Bununla birlikte, veri merkezleri sınırlı arazi kullanılabilirliğiyle karşı karşıya bulunuyor. Modern bir tesis, yerel yaşam alanını yok edebilir, karbon emisyonlarını artırabilir ve tarım arazileriyle rekabet edebilir, bu da çevresel ve kaynak sürdürülebilirliği endişelerini artırır.

İŞ GÜCÜ SIKINTISI ARTIYOR

Veri merkezi inşaatları ABD'de ciddi iş gücü sıkıntısı çekiyor; 2033 yılına kadar 1.9 milyona kadar imalat işçisi açığı bekleniyor. Bu fiziksel sınırlar, dijital hırsı enerji, arazi ve tedarik zinciri gerçekliklerine demirleyerek ilerlemenin nerede, ne kadar hızlı ve hangi maliyetle gerçekleşeceğini şekillendiriyor.

AHLAKİ SINIRLAR: YAPAY ZEKA ÇAĞINDA İNSANLAR EYLEMLERİNİ NASIL BELİRLEYEBİLİR?

Yapay zekanın ilerlemesinde en önemli ve son kısıtlamayı ise ahlaki sınır oluşturuyor. Yapay zeka yetenekli hale geldikçe, insanların karar verme yetkisini büyük ölçekte devretme (İşe alım, borç verme, kolluk kuvvetleri, savaş, yönetim) eğilimi artıyor. 

Ancak, ahlaki sınırlar basit bir öncülle başlıyor ve merkezinde insanın kendisi yer alıyor. Buna göre yapay zeka insanlara tavsiye verebilir, ancak ahlaki yargının yerini almamalı. Uzmanlara göre tehlikeyi, makinelerin bilinçli hale gelmesi değil; insanların pasifleşmesi oluşturuyor. 

Son olarak, yapay zeka muazzam bir potansiyele sahip. ABD ekonomisindeki büyümenin büyük bir kısmını şimdiden sağlıyor ve yapay zeka altyapı yatırımı, 2025'in ilk yarısında GSYİH büyümesinin ana kaynağı olarak ABD tüketicisini geride bırakıyor. Ancak bu potansiyelin hiçbiri, yapay zeka sınırlamalarının varlığını ortadan kaldırmıyor. Yapay zeka ilerlemesinden yararlanmaya devam etmek için, istikrarı, sürdürülebilirliği ve insan kontrolünü sağlayan sınırlar içinde ilerlemesi gerekiyor.