6 Şubat Kahramanmaraş depremiyle ilgili ürküten gerçek

Türkiye Deprem Tehlike Haritası'nı güncellemek amacıyla TÜBİTAK, AFAD, MTA, TBB ve 22 üniversitenin işbirliğiyle Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Araştırma Platformu kuruldu. Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Narlı fayı üzerinde yaptıkları çalışmada açtıkları hendeklerle depremin fay üzerindeki hareketini incelediklerini ve bu hareketin Narlı fayıyla tam olarak uyuşmadığını tespit ettiklerini belirtti.

TÜBİTAK Başkanı Mandal ve DEÜ Genel Jeoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 6 Şubat 2023'teki 7,7 büyüklüğündeki depremin yeri tartışmasına son noktayı koydu. Sözbilir, projeleri kapsamında Narlı fayı üzerinde yaptıkları çalışmalarda, 6 Şubat’ta Narlı fayının kırılmadığını, yeni bir fay hattının doğduğunu tespit ettiklerini belirtti. Bu yeni fay hattının Narlı fayından bağımsız olduğunu ve Doğu Anadolu Fayı'na bağlantılı bir fay olabileceğini ifade etti.

Mandal, "Türkiye Deprem Tehlike Haritası"nın 2025 yılı sonuna kadar tüm aktif, diri fay hatlarının paleosismolojik haritalarıyla güncelleneceğini belirtti. Çalışmalar, 22 üniversite, 100 araştırmacı ve 90 öğrenci ile yürütülecek. Ayrıca, kamu ve bilim insanları ilk kez bir araya gelerek bu konu üzerinde çalışıyorlar. 

Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Narlı fayı üzerindeki çalışmalarda şu ana kadar iki hendek açıldığını ve 6 Şubat 2023 depremlerinde Narlı fayının kırılmadığını tespit ettiklerini bildirdi.nında yeni bir fay hattının daha doğduğunu tespit ettiklerini anlatan Sözbilir, "Depremle birlikte fayın hareketinin nasıl olduğunu görebiliyoruz. Bu harekete baktığımızda buradaki hareketin Narlı fayının hareketiyle çok fazla uyuşmadığını saptamış durumdayız. Yani farklı bir fay türü niteliğinde bir hareket gerçekleşmiş burada. Dolayısıyla Narlı fayından bağımsız bir fay burası ve bu fay Doğu Anadolu Fayı'na bağlantılı bir fay diye düşünüyoruz." ifadelerini kullandı.

NARLI FAYI DA KILIRALİBİLİR

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) öncülüğünde çeşitli üniversitelerden deprem bilimciler, deprem bölgesinde fay hatlarını incelemek için 10. günde de çalışmalarını sürdürüyor. Pazarcık’tan geçen Narlı fay hattının Doğu Anadolu fay hattı ile kesiştiği noktada inceleme yapan İTÜ ekibinin başında olan, İTÜ Jeoloji Mühendisliği bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, “Narlı fayının bu durumu kırılabileceğini gösteriyor, geçmişte de kırıldığını gösteriyor, gelecekte de kırılacağını anlatıyor” dedi.

İstanbul Teknik Üniversitesi öncülüğünde, beş üniversitenin öğretim üyelerinin de katılımıyla, 13 deprem bilimci, afet bölgelerinde 10 gündür çalışma yürütüyor. Dört ayrı grup halinde çalışan bilim insanları, yüzey kırığı haritalaması yaparak çalışmanın sonucunda dağılımları belirleyecek. DHA’nın aktardığına göre, İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü ekibi, 10. günde Kahramanmaraş’tan geçen Narlı fay hattının bitiş noktasında yer alan Pazarcık ilçesine bağlı Tetirlik köyünde inceleme yaptı.

İTÜ Jeoloji Mühendisliği bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, Doç. Dr. Cengiz Zabcı, Prof. Dr. Gürsel Sunal, Dr. Nurettin Yakupoğlu ve doktora öğrencisi Asen Sabuncu, Narlı fay hattının bitiş noktasında Doğu Anadolu fay hattı ile kesiştiği bölgeyi raporladı. Doç. Dr. Cengiz Zabcı tarafından havadan yüksek çözünürlüklü dron ile fay hattı görüntülendi.

“Kırılan 4 Segmentin Toplam Uzunluğu 300 Kilometreye Yakın”

İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim üyesi Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, “Deprem Doğu Anadolu fayı fakat Doğu Anadolu fayının dışında Narlı ve Çardak fayı da kırıldı. Doğu Anadolu fayının 3 tane segmenti var. En güneyde Amanos segmenti, yaklaşık 100 kilometrelik bir kesim, orası kırıldı.

Türkoğlu ile Gölbaşı arasında Pazarcık segmenti olarak adlandırdığımız Pazarcık segmenti kırıldı. Gölbaşı’ndan Kuzey Doğu’ya doğru devam eden Erkenek segmenti kırıldı. Bunlar Doğu Anadolu fayına ait segmentler. Bunun dışında Güney’de Ölü Deniz fayı dediğimiz Hatay’ın doğusundan geçen Ürdün’e doğru devam eden Ölüdeniz fayı var. Ölüdeniz fayının da en kuzey ucu, Narlı fayı olarak adlandırılıyor. Narlı fayının Doğu Anadolu Fayı ile çakışma noktasındayız. Sabah ilk depremde kırılan hatlar bu hatlar. Amanos, Pazarcık, Erkenek ve Narlı segmenti, 4 tane segment kırıldı. Bunların toplam uzunluğu da 280-300 kilometreye yakın” dedi.

“En Azından 5 Tane Fay Parçasının Kırıldığını Söyleyebiliyoruz”

Kesişen fayların birbirine yaklaştıkça karışık bir fay geometrisi görüldüğünü belirten Prof. Dr. Akyüz şunları söyledi: “Öğlen saatlerinde kırılan fay parçası ise Çardak fayı. O da gene Doğu Anadolu fayından ayrılan doğu-batı gidişli bir fay. Şimdi Narlı fayının üzerinde ölçtüğümüz ötelenmeler maksimum 2 buçuk metreydi, genellikle daha düşük 1 ve 1 buçuk metre ötelenmeler ölçtük ama sonlara doğru gittikçe bu fay saçılmaya başladı, çünkü artık büyük bir sistemle karşılaşıyor. 2 tane fay sisteminin kuzeyde karşılaştığı noktayı da biliyoruz. Mesela bir parça burada. Sistemler birbirlerine yaklaştıkça daha kompleks bir fay geometrisi izliyoruz. Bunları tam olarak anlayabilmek için çakışma bölgesinde fay kırıkları nasıl yöneliyor, üzerinde ne tür ötelenmeler var? Bunları anlayabilmek için yerden gözlemler yapıyoruz. Aynı zamanda da drone ile daha geniş bir alanı yüksek çözünürlüklü olarak tarıyoruz. Bu iki büyük fayın kesişmesinin anlaşılması açısından da önemli bilgiler sağlıyor. Çalışmalar sürdükçe artık net şeyler söylemeye başlıyoruz. En azından 5 tane fay parçasının kırıldığını söyleyebiliyoruz. Bunların toplam uzunluklarını az çok tahmin edebiliyoruz. Kuzey’e doğru Gölbaşı’ndan Kuzey Doğu’ya doğru devam eden Erkenek segmentinin Kuzey Doğu kesimlerinde mevsim koşulları nedeniyle sağlıklı veriler gelmedi. Dron ve hava radarları ile mümkün olan verileri toplamaya çalışıyoruz.”

“Burası Bir Deprem Bölgesi”

Prof. Dr. Akyüz, “Narlı fayının bu durumu kırılabileceğini gösteriyor, geçmişte de kırıldığını gösteriyor, gelecekte de kırılacağını anlatıyor. Bizim açımızdan önemli olan iki farklı fay sisteminin karşılaşma noktası. Oradaki yapılar bize fay sisteminin karşılaştığı yerlerde ne tür yapılar gelişiyor onları anlatıyor. Burası bir deprem bölgesi. Bu çakışma noktalarının olduğu yerler biraz daha kompleks yapılar. Dolayısıyla etkilediği alanlar da genişliyor. Mesela tek bir fay hattının kırıldığını düşünürsek bunun civarında ve uçlarında hasar bekleriz. Ama deformasyon zonu, kırıkların genişlediği yerlerde daha geniş alanlarda yıkım ve hasarlar görüyoruz. Çardak tarafında bir ekip çalışmasını bitirdi ama bir de hava radarı ile orayı tarayacağız. Bazı özel firmalar destek oldular, ordu da elinden geldiği kadar helikopterler ile destek çıkmaya çalışıyor. Bu bilgileri bir araya getirdikten sonra daha sağlıklı şeyler söyleyeceğiz” dedi.