Paris'te unutulmuş Osmanlı hazinesi

Fransa'da kurulan ilk eczacılık okulu olan Descartes Üniversitesi Eczacılık Fakültesi bugün unutulmuş bir hazineye ev sahipliği yapıyor. Fakültenin kurulduğu yıllarda eczacılık eğitimi vermek için oluşturulan müze, bugün dünyanın hemen hemen her ülkesinden gelen tıbbi bitkileri bünyesinde barındırıyor. Paris’te bulunan fakültenin müzesinde aralarında 150 yıl önce Osmanlı döneminden gelen bitkilerin yanı sıra farklı ülkelerden de gelen bitkilerden, ekipmanlardan ve aletlerden oluşan yaklaşık 25 bin adet tarihi parçalık bir koleksiyon bulunuyor. Bugün Musée François Tillequin, Collections de Matière Médicale adını taşıyan müzedeki koleksiyonda yer alan bitkiler Osmanlı döneminde bağışlandı. Osmanlı Devleti döneminde 1855 yılında düzenlenen Paris Umumi Sergisi’ne Osmanlı ordusunun eczacısı Francesco Della Sudda da katıldı. Sudda, serginin ardından 230 tıbbi bitkiden oluşan bir koleksiyonu Paris Eczacılık Fakültesi’ne bağışladı.

Daha sonra Paris’te yapılan bir başka uluslararası sergiye katılan Francesco Della Sudda’nın oğlu Giorgio Della Sudda, 1867 yılında tıbbi bitkiler sundu ve ardından çok sayıda bitkinin yer aldığı başka bir koleksiyonu Paris’e bağışladı. Koleksiyon zaman içinde başka katılımcılar tarafından yapılan bağışlarla tamamlandı. Osmanlı İmparatorlu tarafından Paris’teki Eczacılık Fakültesi’ne hediye edilen bu koleksiyon Paris’te yaşayan Türk öğrenci ve eczacı Selçuk Mutlu tarafından su yüzüne çıkarıldı.

“MÜZEDE BUGÜN OSMANLI DÖNEMİNDEN KALMA 84 KAVANOZ VAR”
Üniversite tezini hazırlamak üzere bu koleksiyona atanan Mutlu, amacının bu koleksiyonun envanterini çıkarmak olduğunu, çünkü unutulan bu koleksiyonda ne kadar bitki kaldığının bilinmediğini söyledi. Müzede, bugün Osmanlı dönemine ait 84 kavanozun bulunduğunu kaydeden Mutlu, “Daha fazla vardı, zamanla kaybedildi. Nerede olduğunu bilmiyoruz. O dönemde bu bitkiler orijinaldi. Çünkü Batı’da kullanılmayan çoğu bitki, yeni türler başka şeyler için kullanılan bitkiler vardı, ilaç için değil” dedi. Sunulan bitkilerin Paris’te kaldığını kaydeden Mutlu, “O bitkiler, müzede yer aldı. Her yerden bitki olduğu için 25 bine yakın bir bitki var burada. Onlar da burada saklandı. Yıllardır kimse araştırmadı. Benim mezuniyet tezimle bu koleksiyonu araştırmak ve su yüzüne çıkardık. Bu koleksiyonda 84 tane bitki olduğunu, kimlerin verdiğini araştırdık. Niçin Paris’te kaldığını araştırdık” ifadelerini kullandı.

Selçuk Mutlu bugün 84 kavanozdan oluşan koleksiyonun çoğunun Francesco Della Sudda’nın oğlu Giorgio Della Sudda tarafından bağışlandığını ifade ederek, “Oğul Sudda, aynı zamanda 1855‘te buradan mezun olan ilk Türk’tür. Bunlar niçin ve ne koşullarda verildi, ülkeler arası bağları araştırdım” ifadelerini kullandı.

Mutlu, mezuniyet tezini hazırlarken İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekan Yardımcısı Afife Mat tarafından bu işe atandığını belirterek, makalelerinin yardımcı olduğunu söyledi. Koleksiyona Turhan Baytop’un da katkısı olduğunu belirterek, zamanında 1950 yıllarında kavanozlar bağışladığını ve yazdığı kitaplardan yararlandığını söyledi. Mutlu, bitki kavanozlarının üzerindeki bilgi metinlerinde yazan bitkilerin ne işe yaradığını Baytop’un eserleri sayesinde öğrendiğini söyledi. Çalışmayı geçen yaz bitirdiğini kaydeden Selçuk Mutlu, bitkilerin 1 yıl boyunca halkın ziyaretine açık olduğunu ancak gezmek için izin almak gerektiğini ve grupla gezilebildiğini sözlerine ekleyerek kişi başına 10 Euro karşılığında müzenin gezilebileceğini ifade etti.

COCA-COLA’NIN FORMÜLÜ DE MÜZEDE
Müzede ayrıca Coca-Cola’nın formülü de saklanıyor. Bir araştırmacı tarafından ilk önce şarap olarak hazırlanan daha sonra ABD’de normal içeceğe dönüştürülen Coca-Cola’nın formülü de bu müzede bulunuyor.

TANSU SARITAYLI