AĞRI DAĞI'NDA KİRLİLİĞİ ÖNLEME ÖNERİLERİ
AĞRI DAĞI'nın Atıklarla Kirlenmesini Önleyici Tedbirler
Bu yazı SYMBİOSİS Sağlık ve Doğa Gönüllüleri tarafından hazırlanmıştır. Gönüllü Dağcılar 12 Ağustos- 20 Ağustos 2006 tarihleri arasında zirve çıkışını takiben dağı temizleyerek iniş yapmışlardır.
Ağrı Dağı senede ortalama 6000 yerli ve yabancı dağcı tarafından ziyaret edilmektedir. Ağrı Dağı'na çıkış izne tabidir ancak her sene binlerce kaçak çıkış yapıldığı görülmektedir. Kaçak çıkanların, bu çıkışları organize eden kişilerin, bazı tur acentalarının ve sporcuların çevre kirlenmesi konusunda gerekli duyarlılığı göstermemesi nedeni ile dağımız hoyratça kirletilmektedir.
Ağrı Dağı 17.11.2004 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile Ağrı Dağı Milli Parkı olmuştur. Dolayısıyla Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı Milli Parklar Genel Müdürlüğü'ne bağlanmıştır. O tarihten bu güne kadar 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesinde belirtilen UDGP (uzun devreli gelişim planı) hazırlanmamıştır. Araştırmalarımıza göre 2007 senesi programında da yoktur. Dağın korunması ve kullanma amaçları yönünde mevcut hiçbir çalışmaya rastlamadık.
Ağrı Dağı'nda sportif faaliyetler için gerekli her türlü altyapının hazırlanması, tabii ve ekolojik denge ve tabii ekosistem değerinin bozulmaması, yaban hayatın tahrip edilmemesi, toprak su ve hava kirlenmesinin önlenmesi Çevre ve Orman Bakanlığının sorumluluğundadır.
Öncelikle; Çevre ve Orman Bakanlığından Ağrı Dağı Milli Parkı için 2004 senesi Kasım ayından beri ne gibi girişimlerde bulunulduğunun UDGP çalışmalarının hangi safhada olduğunun kamu oyuna açıklanmasını istiyoruz.
Ağrı Dağı için gelişim projesi hazırlanıncaya kadar Himalayalar, Alpler ve And Dağlarındaki uygulamaların benzerleri olan aşağıdaki önlemlerin alınmasını önermekteyiz.
1.Dağa kaçak çıkışların önlenmesi şarttır. Kaçak çıkışların sebepleri araştırılmalı, bu sebeplere yönelik çalışmalar yapılmalıdır.
Araştırmalarımızdan elde ettiğimiz bilgilere göre mihmandarlık belgesi alabilme şartları, TC uyruklu olmayanların çıkış izni için oldukça uzun olan bekleme süresi gibi konular kaçak çıkışa teşvik etmektedir.Mihmandarlık konusu etraflıca ele alınmalı. TDF ( Türkiye Dağcılık Federasyonu) 'nin uygulamaları gözden geçirilmelidir.
2.Orman Muhafaza Memuru ( Milli Park Bekçisi ) gibi bir kontrol sistemi kurulmalıdır.
3200 m deki kamp yerinde kampçıların izin belgeleri kontrol edilmelidir. Çöp atanlar tespit edildiğinde hemen ceza kesilmelidir. Yoğun olarak Dağa çıkışlar Temmuz ve Ağustos aylarında yapılmaktadır.
3.Dağa çıkış izni ile birlikte dağa çıkan herkesten çöp depozitosu alınmalıdır. Bir Ağrı Dağı faaaliyeti boyunca adam başı ortalama 2 litre=1 küçük çöp poşeti çöp birikebilir. Dağcı bu miktar çöpünü çöp toplama merkezine getirip teslim edince depozitosu geri verilir. Aksi halde depozito ilgili kurumda kalır ve kurum o para ile çöpü dağdan alır.
Bu sistem insanları kendi çöpü için çaba göstermeye teşvik ettiğinden eğiticidir. Kamp alanına çöp bidonları koymak yanlış bir uygulamadır. Dağcılar kendi çöpünden sorumlu olmalı, çöpünü kendisi aşağıya indirmelidir.
“DAĞA GÖTÜRDÜĞÜNÜN ATIĞINI GERİ GETİR” gibi bir sloganla bu uygulama duyurulabilir.
TDF dağa çıkan her yabancı uyrukludan 50 USD temizlik ve federasyon hizmetleri için almaktadır. Senede 2000 yabancının dağa çıkması halinde bu rakam 100.000 USD eder. Bu rakam dağın temiz tutulması projesine entegre edilmeli, TDF bu konuda öncülük etmelidir.
4.Çıkış parkuruna ve kamp alanlarının olduğu yere çevrenin temiz tutulması konusunda uyarıcı yazılar konulmalıdır.
5.Kamp alanlarının yakınına mutlaka tuvalet yapılmalıdır. 3200m ve 4200m kampında su bulunmaktadır.Kamp alanına büyükçe bir çukur kazılarak içine bir varil yerleştirilmeli ve etrafı doğal taşlarla örülmelidir. Sezon sonu bu varilin kapağı kapatılmalı ve katırlarla Doğubayazıt çöplüğüne indirilmelidir. Sezon sonu çukur kapatılmalı ve gelecek sezon başı yeniden açılmalıdır.Böylece insan dışkısının akar sularla civar köylere inmesi engellenmiş olur.
6.Yerli Halkın Çevre koruma ve temizlik konusunda eğitilmesi gerekmektedir. Faaliyetimiz boyunca aldığımız yanıtların sonucunda yerel halkın çöpler ve atıklar konusunda bilinçsiz olduğunu tespit ettik. MEB ile ilişkiye geçilerek, yöredeki ilköğretim sınıflarında Ağrı Dağı ile ilgili ders/seminer verilmesi temin edilmelidir. Yetşkin halk için camilerde din görevlisinin çevre temizliği ve hijyen konusunda vaaz vermesi sağlanmalıdır. Yerel Halkın Dağına sahip çıkması, kollaması için eğitilmesi sağlanmalıdır. Bu konuda sivil toplum kuruluşları harekete geçirilmelidir.
7.Dağ Rehberleri, Mihmandarlar ve At sahipleri çevreye çöp atılmaması konusunda eğitilmeli, özellikle bu insanların attığının tespiti sonucunda ceza verilmelidir.
SYMBIOSIS Sağlık ve Doğa Gönüllüleri
Havva DEDELER
İlker BURGAÇ
Ayşen ERDİL
Selim GÜVENER
Tayfun YÜZÜK
İsmet İNAN
İlknur BAYRAK
