Aziz Sancar'ın Nobel'i gözleri beyin göçüne çevirdi

Harvard, Cornell, Yale, John Hopkins gibi hastanelerin en önemli isimlerinin başında modern dünyanın en önemli isimlerinden olan Türkler geliyor. Gazi Yaşargil, Mehmet Öz, Gökhan Hotamışlıgil ve daha nice doktorumuz yabancı ülkelerde göğsümüzü kabartıyor. Tıbbın yanı sıra, Cola’nın CEO’luğundan, Dünya Bankası, spor sahaları, enerji, sanat dünyasına kadar birçok noktada isimlerinden söz ettiren insanımız, ne yazık ki beyin göçü ile ülkemizi terk etmiş. Hâlen 525’i ABD’de olmak üzere 1099 Türk akademisyenimiz dünya üniversitelerinde aktif olarak görev yapıyor. Aziz Sancar’ın Nobel ödülü almasıyla yeniden gündeme gelen dünya genelindeki ünlü Türkler ve onları ünlü yapan uğraşlarını derledik..

MEHMET ÖZ
Kalplerdeki adam
Tıp doktoru. Harvard Üniversitesi’nden mezun oldu. Kalp alanında dünyanın sayılı tıpçıları arasına girdi. Kalp nakli, minimal girişimsel kalp cerrahisi ve sağlık kontrolü üzerine araştırmaları var. Kardiyovasküler cerrahide robot programını ilk uygulayan doktor oldu. 1999 Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda ‘Yarının Küresel Lideri’ seçildi. 350’nin üstünde orijinal yayına, kitaba, makaleye ve birçok patente sahip.

BETÜL G. ULUSAL
İlk yüz naklini o yaptı
Tıp doktoru. Betül Gözel Ulusal, 2001’de Amerika Birleşik Devletleri’nde, eşine ancak bilimkurgu filmlerinde rastlanan bir operasyona imza attı. Ulusal, canlı farelerde yüz naklini başardı ve bu alanda bir çığır açtı. Ardından ortopedi cerrahı olan eşiyle birlikte Tayvan’da fareden fareye damar, sinir ve saç derisini naklederek, ölü bir insandan yaşayan insana yüz naklinin önünü açtı. Dr. Betül Gözel Ulusal, Tayvan’a gitmeden önce Sağlık Bakanlığı’ndan ücretsiz izin almak istedi, ancak bu izin verilmeyince istifa etmek zorunda kaldı.

KEMAL DERVİŞ
BM’de bir Derviş
Ekonomist. Türkiye, Kemal Derviş’i 52. dönem koalisyon hükümetinde Bülent Ecevit’in dışarıdan atadığı ‘Ekonomi Bakanı’ olarak tanıdı. Türkiye’nin kriz günlerinde bel bağladığı ‘Dünya Bankalı Derviş’, bir sonraki seçimlerde CHP’den İstanbul Milletvekili oldu. 2005’te istifa eden Derviş, BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın önerisiyle Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Başkanlığı’na getirildi. Bu görevinden ayrılan Derviş, Sabancı Üniversitesi Uluslararası Danışma Kurulu üyeliği görevini yürütüyor.

MUHTAR KENT
Cola’nın muhtarı
CEO. Muhtar Kent, askerlik sonrası cebindeki bin dolarla ABD’ye gitti. Gazete ilanlarından Coca-Cola’da iş buldu. 26 yaşında Coca-Cola kamyonları ile şehir şehir gezerek kola sattı. 1985’te Coca-Cola Türkiye ve Orta Asya Genel Müdürü, ardından Coca-Cola Amatil-Europe’da yönetim direktörü oldu. 12 Avrupa ülkesinde şirketin cirosunu 2 yılda yüzde 50 artırarak dikkat çekti. 1999’da ayrıldığı şirkete yaklaşık altı yıl aradan sonra, Nisan 2005’te geri döndü. Coca-Cola, Kent’i 1 Temmuz 2008’den itibaren en tepe görev olan CEO’luğa getirildi. Böylece ilk kez bir Türk, dünyanın en değerli firmalarından birinde zirveye yükseldi.

GÖKHAN HOTAMIŞLIGİL
Tümörleri öldüren doktor
Tıp doktoru. ABD’nin Harvard Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil ve ekibi, önce ‘JNK’ adını verdiği şişmanlık genini buldu. Ardından 2007’de ‘STAMP2’ adlı, sadece karın içindeki yağlarda bulunan bir molekülü keşfetti. Şişmanlığın kanser gelişimini tetiklemesinden hareket eden Hotamışlıgil, STAMP2’nin metabolizmayla birlikte tümörleri de kontrol ettiğini bulguladı. Hotamışlıgil, şimdi bu molekülü kapatarak, enerjisizlikten tümörleri öldürmenin yolunu arıyor. Kendi adına 10 patenti bulunan Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in çeşitli kurumlardan da çok sayıda ödülleri var.

 NURİ BİLGE CEYLAN
Sinemanın bilgesi
Yönetmen. Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Bölümü’nü bitirdi. Ne var ki mühendislikte aradığını bulamadı. Mimar Sinan Üniversitesi’nde iki yıl sinema eğitim gördü. İlk filmi Koza’yı, 1995’te çekti. Ardından 13 yıl içinde beş film yaptı. ‘Kasaba’ (1997), ‘Mayıs Sıkıntısı’ (1999), ‘Uzak’ (2002), ‘İklimler’ (2006), ‘Üç Maymun’ (2006)… Filmlerinin hiçbiri ödülsüz kalmadı. Ceylan, yurt dışında en çok ödül kazanan Türk yönetmen oldu. Son olarak 2008 Cannes Film Festivali’nde, küçük zaafların büyük yalanlara neden olmasıyla parçalanan bir ailenin, bir arada kalma çabasını anlatan ‘Üç Maymun’ filmiyle ‘en iyi yönetmen’ ödülünü aldı. Ve “Bu ödülü tutkuyla sevdiğim, yalnız ve güzel ülkeme adamak istiyorum” dedi.

GAZİ YAŞARGİL
Beyin ondan sorulur  
Tıp doktoru. Nöroşirurji uzmanı. Mikro cerrahinin nöroşirurji alanında kullanılabilirliğini keşfetti. Epilepsi ve beyin tümörlerinin tedavisi için yeni yöntemler buldu. Nöroşirurji alanında yüzyılın en büyük gelişmelerine imzasını attı. Harvey Cushing ile beraber 20’nci yüzyılın en önemli nöroşirurji uzmanı olarak niteleniyor. Ameliyatlarında kullanmak amacıyla yaptığı cihazlara ‘Otomatik Leyla Ekartörü’, ‘Yaşargil Anevrizma Klipleri’ gibi isimler verdi. Cihazlar, bugün de bu adlarla anılıyor. Amerikan Beyin Cerrahları Birliği tarafından ‘yüzyılın adamı’ seçilen Yaşargil’in 19 ulusal ve uluslararası ödülü var.

GÜHER & SÜHER PEKİNEL
Dünyaca ünlü ikiz piyanistler 
Güher Pekinel ve Süher Pekinel, Türk ikiz piyano sanatçıları. İlk konserlerini 6 yaşında veren Pekineller, 56 yıldır sahnedeler. Pekineller’in hayatı iki önemli belgesel filme konu oldu. Bunlardan sonuncusu UNITEL yapımı “Double Life” hâlen dünya televizyonlarında yayınlanıyor. Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli müzisyenlerden olan Pekineller, 1991 yılında Devlet Sanatçısı unvanı almanın yanı sıra Boğaziçi Üniversitesi fahri doktora unvanına sahipler.

NEJAT VEZİROĞLU
Hidrojen babası
Bilim insanı. Miami Üniversitesi Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü Direktörü. Uluslararası Hidrojen Enerjisi Birliği Onursal Başkanı. 1982’de ‘Sovyetler Birliği Kurçatof Ödülü’, 1986’da ‘İnsanlık İçin Enerji Ödülü’, 2001’de ‘Ukrayna Donetsk Devlet Üniversitesi’nden fahri doktora aldı. 2000’de Nobel’e aday gösterildi. Hidrojen enerji sisteminin fikir babası. Bu sistemin uygulanması halinde dünya, fosil yakıtların oluşturduğu kirlenmeden çok büyük oranda kurtulacak.

SUNA KAN
Kemanın virtüözü
Kemancı. 9 yaşında çıktığı ilk konserinde, Mozart ve Viotti’nin konçertolarını orkestra eşliğinde çaldı. 1948’de TBMM’nin çıkardığı ‘Harika Çocuklar Yasası’ ile müzik öğrenimi için Fransa’ya gitti. 1952’de okulu,1954’te Cenevre ve Viotti yarışmalarında birincilik kazandı. Bach’tan Bartok’a uzanan geniş repertuarında, Türk bestecilerin eserlerine de yer verdi. 1971’de devlet sanatçılığına seçildi.

EMRAH YÜCEL
Filmleri o izlettirir 
Oscarlı afişlerin sahibi. Özellikle ödül aldığı “Frida”nın yanı sıra “Rüyamdaki Amerika”, “28 Gün”, “Panama Terzisi”, “Kadınlar Ne İster” ve daha birçok Hollywood filminin afişleriyle tanıdığımız Yücel şu anda Amerika’da yaşıyor. 

HAKAN & MESUT 
İki usta KRAMPON
Bayer Leverkusen’de oynayan Hakan Çalhanoğlu, oyun zekası ve frikik golleriyle büyük kulüplerin dikkatini çekmiş, Bild gazetesine göre Bundesliga tarihinin en iyi 10 frikik atan oyuncusundan biri olarak gösterilmiştir. Diğer bir gururumuz ise Türk asıllı oyuncu Mesut Özil. Adını Real Madrid formasıyla marka haline getiren Özil dünyanın en iyi orta saha oyuncuları arasında gösterilmektedir. 

VE DAHA NİCELERİ... 
-  Rıfat Özbek: Moda tasarımcısı. 
-  Özgür Şahin: Bilim insanı. 
-  Ferzan Özpetek: Gişe rekorları onda. 
-  Fatih Akın: Beyaz perdenin Türk’ü.
-  Gökşin Sipahioğlu: Foto muhabiri. 
-  Feryal Özel: NASA’nın en başarılı astrofizikçilerinden.
-  Burhan Öçal: Dünya çapında perküsyoncumuz. 
- Ahmet Lokurlu: Güneş enerjili klimanın kâşifi.

NOBEL DOSYASI
Ödülün kapısından döndük
Kimya dalında kazandığı Nobel ödülü ile Türkiye’nin göğsünü kabartan Aziz Sancar dışında, Türkiye aslında birçok defa Nobel’in kapısından döndü.
 

Nobel Ödülleri 114 yıllık bir geçmişe sahip. Ülkemizde ilk kez  2006’da Orhan Pamuk ödülü kazanan ilk Türk olarak tarihe geçmişti. 1901 yılından itibaren verilmeye başlanan ödüllerde bugüne kadar birden fazla ödül alınması ile birlikte 900 kişi ve kuruluşa 573 kez ödül verildi. Türkiye ise birçok defa aday gösterilmesine rağmen ödülle buluşamadı.

BİRÇOK KEZ ADAY GÖSTERİLDİLER
Türk Edebiyatının önemli isimlerinden Yaşar Kemal, Nobel adayı ilk Türk yazar olma unvanına sahip. Yaşar Kemal, 1973 yılından itibaren birçok kez ödül için aday gösterilen isim oldu. Nobel adayı olan ilk kadın yazar ise Leyla Erbil. Erbil, 2002 ve 2004 yıllarında Türkiye PEN Yazarlar Derneği tarafından Nobel’e aday gösterildi. 2008 yılında ise İlhan Berk, Yaşar Kemal ve Leyla Erbil ile birlikte Nobel adayı olarak gösterilen isimlerden oldu.
Araştırmalarını ABD’de yürüten Dr. Atakan Peker, Harvard Üniversitesi’nden Prof. Gökhan Hotamışlıgil, Doç. Bahri Karaçay, Prof. İlhan Akyıldız ise Nobel’e aday gösterilen ama ödülle buluşamayan Türk bilim insanları arasında yer alıyor. Prof. Gökhan Hotamışlıgil kalp hastalıkları ve diyabete kalıcı çözüm çalışmaları ile, Doç. Bahri Karaçay ölümcül Alexander hastalığına gen tedavisi geliştiren çalışması ile, Prof. İlhan Akyıldız ise mobil teknolojilerin geleceğine yön veren çalışmaları ile aday gösterildi.

Sinem ERCİYAS -Osman SAĞIRLI-TÜRKİYE