'BÜYÜK ORTADOĞU PROJESİ'NİN İLK AYAĞI MISIR OLABİLİR Mİ?

Mısır Devlet Başkanı, birden fazla adayın katılmasına izin verecek şekilde yasa değişikliği istedi. Bazı uzmanlara göre bu ABD'nin BOP projesiyle ilgili.

Mısır'da 24 yıldır iktidarın tek ismi var: Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek... Altışar yıldan 4 kez bu koltuğa seçildi. Başkanlık sistemiyle yönetilen ülke yasalarına göre meclis tek aday belirliyor, o da halk oyuna sunuluyor. Ancak son dönemde ülkede bazı değişim hareketleri yaşanıyor. Bunun son örneği de Mübarek'in seçime birden fazla adayın katılmasını sağlamak için seçim yasasının değiştirilmesini istemesi oldu. Muhalefet, bu yıl sonunda yapılacak seçimde aday olup olmayacağını henüz açıklamayan Mübarek'in karşısına birini çıkarmakta ısrarlı. Onların destekçileri, ülkede pek alışık olmadık şeylere imza atarak başkentte eylem düzenliyor, Mübarek'i protesto ediyor. Uzmanlara göre Amerika'dan gelen baskılar, Başkan Mübarek'i reform adımları atmaya zorluyor. (Bush yönetimi, İstanbul'daki NATO zirvesinde Büyük Ortadoğu Projesi -BOP- adı altında bölge ülkelerinde kendi içlerinden çıkacak reform hareketleri sundu) Seçim yasası değişikliği de bunlardan biri. Ancak kimilerine göre yasada değişiklik yapılsa da bu, demokratikleşme süreci başlayacağı anlamına gelmiyor. Birçok bölge uzmanı, Başkan'ın yerine oğlu Cemal'i hazırladığı görüşünde. Bizde Mısırlı bölge uzmanları, gazeteciler ve analistlere Mısır'daki siyasi hareketliliği ve bunun BOP'la bağlantısını, Türkiye'nin "model ülke olacağı" ifadelerini sorduk.

Boutros Boutros Ghali (Eski BM Genel Sekreteri):
Kendi adıma diyebilirim ki BOP, ülkemin çıkarlarına uygun değil. Bu proje Arap dünyasının en önemli sorununu, Filistin problemini arka planda bırakacak. Biz bu projeden bağımsız olarak hep reformlar yaptık. Mısır'ın reformları bugün başlamadı. Demokrasinin her ülkeye uygulanabileceğini, ancak o ülkenin kendi özelliklerinin göz önünde bulunması gerektiğini düşünüyoruz. Bu (BOP) sadece bir proje. Bize göre bölgenin çıkarına değil. En azından şu anki haliyle. Mısır ve Türkiye'nin ikili ilişkileri son derece önemli. Ankara-Kahire arasındaki işbirliğinin Akdeniz'deki gelişmeler için çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Türkiye'nin Filistin problemine çözüm bulmak, Arap dünyasına yardım etmek için çok önemli rolü var.

A. Halim Gazali (El Ahram Gazetesi Ankara temsilcisi):
Öncelikle bu proje net değil. Politik, ekonomik ve sosyal yönlerini gördük. Ama askeri yönü de var. Amerikan stratejisininana hedefi Ortadoğu'nun sınırlarını kontrol etmek. Petrol kaynakları bakımından çok zengin bir bölge söz konusu olunca masum bir gözle bakamıyorsunuz. Neden bu proje şimdi gündeme geldi? Terörle mücadele olduğu söyleniyor. (Mısır'da kurulan) Yeni hükümet teknik bir hükümet. Mısır'da başkanlık sistemi var. Ekonomi, eğitim alanlarında reform yapılması isteniyor. Daha ziyade politik reformlar. Eylülde iktidar partisi kongre düzenleyecek. Burada reformların tartışılması planlanıyor. Mısır kendi reformunu kendi yapar. Bu toplumun doğal talebi. Reformların BOP'la bağlantısı olduğunu sanmıyorum. Türkiye Ortadoğu'da model olamaz. Arap dünyası için Türkiye gibi laik olması çok zor. Arap ülkelerini "lütfen Türkiye gibi olun" diye ikna edemezsiniz.

Said Lawindy (Mısırlı uluslaraarası ilişkiler uzmanı):
Bölgede Amerika'ya karşı bir nefret ağı var, herkes Amerika'dan nefret ediyor. Bazı stratejistler Türkiye'nin bu projede Amerika'nın sağ kolu olacağı görüşünde. Mısır'da, İslam dünyasında Türkiye'nin İslam dünyasıyla iyi ilişkiler olacağına dair umut var. Açıkçası Türkiye'den çok şey bekleniyor.

Sabah