SSK'LI NASIL EMEKLİ OLUR?...
SSK'lı kadınların emeklilik şartları506 Sayılı Kanun'a göre, SSK'dan emeklilik için kadınlara da 2 tür şart var: Kamuoyundaki ismine göre 'normal emeklilik' ve 'yaşlılıktan emeklilik.' Önce normal emekliliği ele alacağız...
<ı>EMEKLİLİK HAKKINDA HER ŞEY
Hazırlayan: Şevket Kerimoğlu
08.09.1999 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4447 Sayılı Kanun ile eklenen 506 Sayılı Kanun'un geçici 81. maddesinin (A) bendine göre (Anayasa Mahkemesi'nin İptal Etmediği Bent); A- 08.09.1999 tarihi itibariyle 18 yıldan fazla sigortalılık süresine sahip olan erkek sigortalılar (08.09.1981 ve daha önce sigortalı olanlar) eskiden olduğu gibi 5000 günü tamamladıkları takdirde "YAŞ"a bağlı olmadan emekli olacaklardır.
Kadınlarda 18 yaş sorunu
Ancak, 08.09.1981'den önce sigortalı olmuş olan kadınlar eski düzenlemelere göre 5000 günü ve 20 yıllık sigortalılık süresini tamamlayınca "YAŞ"a tabi olmadan emekli olabileceklerdir, ama kadınlar için 18 yaş sorunu da vardır. Şöyle ki: 01.04.1981 tarihinden önce sigortalı olanlar için 18 yaş sorunu diye bir şey yok ve bu kadınlar 5000 günü tamamladıkları gün emekli olabilecekleri gibi 3600 gün sayısı ile 50 yaşında da emekli olma hakları bakidir.
01.04.1981'den sonra 18 yaşını tamamlamadan sigortalı olmuş olan kadınların sigorta başlangıç tarihleri 18 yaşını tamamladıkları tarih olup bu kadınlar ancak 38 yaşını tamamladıkları gün emekli olabilirler. Yani, 01.04.1981 ile 08.09.1981 (dahil) arasında 18 yaşından önce sigortalı olmuş kadınlar 38 yaşından önce emekli olamazlar.
Yukarıdaki şartları yerine getiremeyenler ise aşağıdaki tablodaki şartlarla emekli olabileceklerdir.
Erkeklerin 'yaşlılık'tan emekliliği
Erkeklerin SSK'dan yaşlılık şartlarıyla (3600 gün ile) emekliliği, yasa değişikliğinden önceki ve değişikliğin getirdiği şartlarla emeklilik olmak üzere farklılık gösterir.
08.09.1999 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4447 Sayılı Kanun ile eklenen 506 Sayılı Kanun'un geçici 81. maddesinin (A) bendine göre (Anayasa Mahkemesi'nin iptal etmediği bent);
08.09.1976'dan (dahil) önce işe başlamış erkekler 3600 gün şartıyla eskiden olduğu gibi 55 yaşında emekli olacaklardır. Bunlardan hâlâ prim ödemeye veya çalışmaya devam eden var ise, 3600 günü ve 55 yaşını tamamladıkları gün emekli olabilirler.
4759 Sayılı Kanun'a göre ise 23.5.2002'de 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış, 55 yaşını doldurmuş, 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş (yani 3 şartı da yerine getirmiş) olanlar, istekleri halinde emekli olabilirler.
Yukarıdaki şartları yerine getiremeyenler ise, aşağıdaki üç şarttan hepsini tamamladıkları tarihe göre 55 yaşından daha geç emekli olacaklardır. Bunların yaş ve şartları aşağıdaki gibidir:
I- En az 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış olmak,
II- En az 3600 gün prim ödemiş olmak,
III- 55 yaşını tamamlamış olmak.
Bu şartları yerine getirme tarihine göre emeklilik yaşı şöyledir:
1-24.05.2002-23.05.2005 tarihleri arasında yerine getirenler, 56 yaşında
2-24.05.2005-23.05.2008 tarihleri arasında yerine getirenler, 57 yaşında
3-24.05.2008-23.05.2011 tarihleri arasında yerine getirenler, 58 yaşında
4-24.05.2011-23.05.2014 tarihleri arasında yerine getirenler, 59 yaşında,
5-24.05.2014 tarihinden sonra yerine getirenler, 60 yaşında,
emeklilik talebinde bulunabilirler.
Önemli not: Bu hesaplamayı yaparken 15 yıllık sigortalılık süresi, 3600 gün sayısı ve 55 yaş şartlarından en son hangisi tamamlanıyorsa, o tarih esas alınacaktır.
Örnek 1- Nüfus cüzdanının doğum tarihi bölümünde sadece yıl olarak 1944 yazan Ferit Bey, uzun yıllar sosyal güvencesi olmadan çalıştıktan sonra 01.10.1992 günü bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ve halen de çalışmaya devam etmektedir.
Ferit Bey'in emeklilik zamanının hesabı şöyledir:
Yaşlılıktan emeklilik için gereken üç şarttan 55 yaşını tamamlama şartını 1999 yılında ve en az 3600 gün prim ödeme şartını da 2002 yılında tamamlamış olan Ferit Bey, 15 yıllık sigortalılık süresini 01.10.2007 günü tamamlayacak olduğundan aynı gün SSK'dan emekli olabilecektir.
Ancak, 1964 yılında askere gidip 3 yıl askerlik yapmış olduğundan, isterse bu 3 yıllık askerlik süresini SSK'ya borçlanarak, 01.10.1992 olan sigorta başlangıç tarihini, askerlik süresi kadar öne çekerek 01.10.1989 haline getirme imkânı vardır ve bu durumda hemen emekli olma hakkını kazanır.
Örnek 2- 01.07.1952 doğumlu olan Haydar Bey, 01.03.1987 tarihinde başladığı sigorta ile bugüne kadar mevsimlik işçi olarak kısa sürelerle çalışmış ve halen 3800 güne sahiptir. Haydar Bey'in 3600 gün sayısı ile yaşlılıktan emeklilik şartlarını yukarıdaki tabloya göre hesaplarsak;
Örneklere bakarak hesap yapabilirsiniz
Örnek 1- 12.11.1969 doğumlu olan, 01.01.1988 günü hemşire (memur) olarak işe başlayan Hatice Hanım, 3 yıl kadar memuriyette kalmış, bilahare anne olmuş ve 01.01.1991 günü istifa etmiş, çocuğu büyüyene kadar çalışmamıştır. Hatice Hanım 01.10.1996 günü özel bir hastanede yeniden hemşire olarak (SSK'lı) işe başlamış ve halen devam etmektedir. Hatice Hanım'ın emeklilik durumunun hesabı,
SSK'dan emeklilik hesabında, diğer sosyal güvenlik kurumları dahi olsa ilk işe başlama tarihi önemli olduğu için Hatice Hanım alttaki tablonun "24.05.1987-23.05.1988 arasında" bölümü gereğince, SSK'dan emeklilik için;
- 44 yaşını,
- 5225 gün sayısını,
- 20 yıllık sigortalılık süresini tamamlamak zorundadır.
Hatice Hanım bu şartların üçünü de gerçekleştirdiği gün SSK'dan emekli olacaktır.
Örnek 2- 01.11.1989'da işe başlayan bayan çalışanın emekli olacağı tarihi şu şekilde hesaplanacaktır.
Tabloda bu tarihin karşılığı, "24.05.1989- 23.05.1990 arasında" aralığıdır. Buna göre 46 yaşından ve 20 yıl sigortalılık süresini tamamlayacağı 01.11.2009'dan sonra olmak kaydıyla 5375 gün sayısı ile emekli olabilecektir.
Örnek 3-.01.10.1971 doğumlu olan Hadiye, 18 yaşını tamamlamadan 01.10.1987'de işe başlamış ve 7000 günü olan bir sigortalıdır. Hadiye Hanım'ın emekli olacağı YAŞ tabloya göre, "24.05.1986-23.05.1987" aralığı olup tamamlaması gereken "YAŞ" 43'tür. Bu sigortalı, 20 yıllık sigortalılık süresini 01.10.2007 günü tamamlamıştır. Gün sayısı olarak da 5150 günü çoktan tamamlamıştır. Ancak emeklilik talebi için 43 yaşını tamamlamayı bekleyecektir.
Örnek 4- 01.01.1967 doğumlu olan kadın sigortalı, 01.01.1986 tarihinde işe başlamıştır. Bu kadın sigortalının işe başlama tarihine göre tabloda gireceği aralık, "24.05.1985-23.05.1986 arasında" aralığıdır. Öyleyse 20 yıllık sigortalılık süresini 01.01.2006'da tamamlayacak ve 42 yaşından sonra olmak kaydıyla 5075 günlük prim ödeme süresi ile emekli olacaktır.
Örnek 5- 01.08.1964 doğumlu ve 01.09.1981'de işe başlamış bir kadın sigortalı, yukarıdaki tablonun 1. sırasında olan "08.09.1981 ve daha öncesi" işe başlayanların tabi olacağı kurallara tabidir. Bu kadın sigortalı, 5000 günü tamamladığı gün bir YAŞ şartına tabi olmaksızın emekli olur.
Gazeteci, gemi adamı gibi...
İtibari hizmet hakkı olanların emekliliği
Erkekler için örnek
Gazeteci olan Can Bey, 20.08.1985 tarihinde mesleğe başlamış olup 4759 Sayılı Kanun'un yayım tarihi olan 23.05.2002 itibarıyla, 4000 güne sahiptir. Ancak bütün hayatı gazetelerde geçtiği halde bazı yerlerden gazeteci olarak bildirilmemiş ve SSK'nın web sayfasından aldığı hizmet cetveline göre, bu 4000 günün 300 günü 1A (normal) olarak görünmekte, geri kalan 3700 günü ise 2A (basın) olarak görünmektedir.
Can Bey gazeteci olduğundan, 506 Sayılı Yasa'nın ek 5-6. maddeleri gereğince itibari hizmet süresi kazandığından, 4759 Sayılı Kanun'un yayım tarihi (23.05.2002) itibarıyla, emeklilik yaşını tespit için yukarıdaki sigortalılık süresini aldığı ilave süre kadar geriye götüreceğiz.
Gazeteciler (matbaacılar, ateşçiler vs.) basında çalıştıkları her yıl (360 gün) için 90 gün ilave sigortalılık süresi (yani 1/4 oranında) kazanmaktadırlar.
3700/4=933 gün itibari hizmet süresi ay ve yıl olarak, 3 gün, 7 ay, 2 yıl eder.
İlk işe başlama tarihi: 20.08.1985
- 03.07.0002
17.01.1983 tarihine ulaşırız.
Tablodan (dün erkekler için verdiğimiz tablo) bu tarihin karşılığı, "24.05.1982-23.11.1983 arasında" 47 yaş ve 5150 gündür. Ayrıca yine 506 Sayılı Kanun'un ek 39. maddesi gereğince "ilave sigortalılık süresi" YAŞ'tan da indirilir. Buna göre;
30.11.46 Tabloya göre emekli olunacak yaş (erkeklerin tablosu)
- 03.07.02 Kazanılan itibari hizmet süresi
27.04.44 Emekli olunacak YAŞ. (23.05.2002 itibariyle) 44 yaş, 4 ay ve 27 günlük iken emekli olabilecektir.
Can, halen 4000 güne sahiptir ve 5150 güne tamamlamak şartıyla emekli olacaktır. Ayrıca basında 3700 günden sonra (basında işe devam etmesi şartıyla) kazanacağı günlerin de 1/4'ü kadar süre bulunan YAŞ'tan düşüleceğinden, emekli olacağı YAŞ daha da inecektir.
Kadınlar için örnek
Gazeteci olan Canan Hanım, 01.01.65 doğumludur ve 20.08.1985 tarihinde mesleğe başlamış ve 4759 Sayılı Kanun'un yayım tarihi olan 23.05.2002 itibariyle, 4000 güne sahiptir. Ancak bütün hayatı gazetelerde geçtiği halde bazı yerlerden gazeteci olarak bildirilmemiş ve SSK'nın web sayfasından aldığı hizmet cetveline göre, bu 4000 günün 300 günü 1A (normal) olarak görünmekte geri kalan 3700 günü ise 2A (basın) olarak görünmektedir.
Canan Hanım gazeteci olduğundan, 506 Sayılı Yasa'nın ek 5-6. maddeleri gereğince itibari hizmet süresi kazandığından, 4759 Sayılı Kanun'un yayım tarihi (23.05.2002) itibariyle emeklilik yaşını tespit için sigortalılık süresi, aldığı ek süre kadar geriye gidecek. 3700/4=933 gün itibari hizmet süresi ay ve yıl olarak; 3 gün, 7 ay, 2 yıl eder.
İlk işe başlama tarihi: 20.08.1985
- 03.07.0002
17.01.1983 tarihine ulaşırız.
Tablodan bu tarihin karşılığı, "09.09.1981-23.05.1984 arasında" 40 yaş ve 5000 gündür. Yine 506 Sayılı Kanun'un ek 39. Maddesi gereğince "ilave sigortalılık süresi" YAŞ'tan da indirilir. Buna göre;
30.11.46 Tabloya göre emekli olunacak yaş
- 03.07.02 Kazanılan itibari hizmet süresi
27.04.44 Emekli olunacak YAŞ. Canan Hanım (23.05.2002 itibarıyla) 44 yaş, 4 ay ve 27 günlük iken emekli olabilecektir.
Ancak Canan Hanım halen 4000 güne sahiptir ve bunu 5150 güne tamamlamak şartıyla emekli olacaktır. Ayrıca basında 3700 günden sonra (basında işe devam etmesi şartıyla) kazanacağı günlerinde 1/4'ü kadar süre bulunan bu YAŞ'tan düşüleceğinden emekli olacağı YAŞ daha da aşağıya inecektir, ama Canan Hanım'ın buna ihtiyacı yoktur, zaten yaşı 40'tır. Tek eksiği prim ödeme gün sayısıdır.
NOT: Basında çalışmanın emekliliğe etki etmesi için basın çalışmaları en az 3600 gün olmalıdır. 3600 günden az basın çalışmaları hiçbir işe yaramaz. Kazanılan ilave süre hem işe başlama tarihini öne çeker, hem de yaştan indirim sağlar.
YARIN
(MİLLİYET)
