TAPUDA, TRAFİKTE RÜŞVETSİZ İŞ OLMUYOR!

ANKARA - Başbakanlık tarafından yapılan bir araştırma, tapu dairelerindeki rüşvetin tarifesini resmen belgelemiş oldu. Tapuda çalışanların yüzde 6.9’una göre rüşvet yaygın. Tapuda işi olan vatandaşların bir bölümü ise ise işlem başına genelde 20 -100 TL ödeme yaptıklarını belirtiyor. Rüşvet verirken paranın dosyanın içine konması gibi standart mekanizmalar gelişmiş.
Başbakanlık Etik Kurumu tarafından Doç. Dr. Hamza Ateş, Doç. Dr. Emre Bağce ve Yrd. Doç. Dr. Mustafa Lütfi Şen’e hazırlattırılan ‘Tapu hizmetlerinde etik araştırması’ için 468 tapu çalışanı ve 338 vatandaşın anket kâğıdı değerlendirildi. Araştırmadan çıkan tespitlerin bazıları:

‘Sakın bu işi seçme’
* “Bugün meslek seçimi yapıyor olsaydınız tapu memurluğu mesleğini yine seçer miydiniz?” sorusuna çalışanların yüzde 82.8’i ‘hayır’ yanıtı verdi. Hatta bazı çalışanlar anket formuna ‘kesinlikle’, ‘asla’, ‘hiçbir zaman’, ‘kimseye tavsiye etmem’ gibi ifadeler ekledi. Bazı çalışanlar, çocuklarını hiçbir zaman çalıştıkları tapu dairesine getirmediklerini, bazıları da çocuklarına tapu memuru olmamalarını vasiyet ettiklerini söyledi.
* Çalışanlara göre bu olumsuzlukların temelinde; ücretlerin ve diğer mali hakların düşük olması, iş yükünün fazla, çalışanların niteliksiz olması, hükümetlerin kuruma, kurumun da çalışanına sahip çıkmaması ile çalışanların sorumluluğunun emeklilik ve ölümden sonra da devam etmesi yatıyor.
* Ankete katılanların yüzde 67’si Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nü (TKGM) ‘hükümetlerin önem ve değer vermediği bir kurum’ olarak görüyor. Çalışanların yüzde 5.7’sinin TKGM’yi ‘yolsuzluğun yaygın olduğu bir kurum’ olarak değerlendirmesi ise dikkat çekti.
* Çalışanların yüzde 49.5’i yöneticilerin yolsuzluğun önlenmesi ve etik davranmaya çok fazla öncelik verdiği görüşünde. Yöneticilerin çabasını yetersiz (az ve çok az) bulanların oranı yüzde 17.9.
* Vatandaşların yüzde 83.1’i, çalışanlara kuraldışı menfaat sağlamadıklarını söylüyor. Bir veya daha fazla kuraldışı menfaat sağladığını belirtenlerin oranı yüzde 16.9. Genelde (yüzde 61.4) sağlanan menfaatin miktarı 50 TL’den az. 50- 250 TL arası menfaat sağladığını söyleyenlerin oranı yüzde 33.3. Sağladığı menfaatin 250 TL’nin üzerinde olduğunu ifade edenlerin oranı düşük.
Vatandaşlarla yapılan görüşmelerde de işlem başına genelde 20-100 TL arası ödeme yapıldığı ifade ediliyor. Ödemenin yapılmasına ilişkin de standart mekanizmalar (örneğin paranın dosyanın içine konması gibi) gelişmiş. Bu tür ödemeleri vatandaş da kabullenmiş durumda. Kuraldışı menfaat sağlayanların yüzde 36.8’inin işlerinin daha iyi görülmesi için rüşveti kendiliğinden veriyor.
* Çalışanların yüzde 67.1’ine göre, tapu dairelerinde mevzuata aykırı işlem yaparak menfaat sağlama eylemi yok. Yüzde 16.9’u ise bunun ender olduğu düşüncesinde. Çalışanların yüzde 6.9’u ise rüşvetin yaygın ve çok yaygın olduğuna inanıyor.
* Vatandaşların yaklaşık üçte ikisi rüşvet, hediye ve bahşiş gibi etik dışı davranışları hoş görüyor.
* Vatandaşların yarısından fazlası, hediye ve bahşişin her halükarda suç sayılması gerektiği görüşünde. Ancak önemli bir kısmı da gönüllü olarakverilirse suç kabul edilmemesi gerektiğini savunuyor.

‘Yapmak zorundayız’
* Çalışanların yarısından fazlası etik dışı davranışları yapmak zorunda kaldıklarını söylüyor. Çalışanlar tarafından en yaygın olarak görülen etik dışı davranış ‘mevzuata uygun yapılan işlemlerle ilgili bahşiş veya hediye kabul etme’. Bunu ‘akraba, eş, dost, hemşehri, siyasal görüş gibi bir nedenle ayrımcılık veya kayırmacılık yapma’ ve ‘kâğıt, toner, kalem gibi sarf malzemelerinin iş takipçilerince temin edilmesi’ izliyor.
İş yükü fazla
* Son beş yılda tapu sicili müdürlüklerinde yapılan işlem sayısı yüzde 142 ve kişi başına düşen işlem sayısı da yüzde 99 arttı. Ancak, aynı dönemde personel sayısındaki artış yüzde 21’le sınırlı kaldı.
* İşlem yoğunluğu fazla olan 214 merkezde, çalışanlar ve vatandaşlar üzerine çevrilmiş güvenlik kamerası var. 2007’de 60, 2008’de ise yaklaşık 70 sahtecilik olayı kameralar sayesinde tespit edildi.

Üç sürücüden biri: Trafikte benden rüşvet istendi

Başbakanlık tarafından yaptırılan bir ankete katılan sürücülere, trafikte son iki yıl içinde trafik polisi tarafından kendilerine herhangi bir cezai işlem yapılırken rüşvet istenip istenmediği soruldu. Sürücülerin yüzde 27’si trafik polisinin kendilerinden rüşvet istediğini söyledi. Rüşvet istenen sürücülerin yüzde 81’i bu teklifi kabul etti.
Başbakanlık Etik Kurumu tarafından hazırlanan ‘Kolluk Hizmetleri ve Etik’ başlıklı araştırmayı Prof. Dr. İbrahim Cerrah, Doç. Dr. Hüseyin Çevik, Doç. Dr. Turgut Göksu ve Arştırma Görevlisi Ercan Balcıoğlu yaptı. Çalışma, İstanbul, Ankara ve İzmir‘de yapılan alan araştırmasına dayanıyor. 571 polis ve 486 vatandaşla yapılan araştırmadan çıkan bazı tespitler şöyle:
* Görev esnasında vatandaşlardan küçük miktarda para, hediye, içecek ve benzeri şeyleri kabul eden polis memurları daha büyük yolsuzluklara eğilimli hale geliyor.

‘Hakkını helal et gardaş’
* Polisler bazen teklif beklemeksizin arzu etikleri şeyleri kendi ağızlarıyla talep edebiliyor. Polisin kendisinden istediği bir şeyi ona ikram etmek vatandaş (özellikle ticari sürücü) için zorunluluğa dönüşüyor. Bu tür ilişkilerde polislerin “Hakkını helal et gardaş!” sözüne karşı vatandaşın cevaben söylediği, “Helal olsun abi! Ne demek!” gibi sözlerin gerçek duyguları ifade etmediği tespit edildi.
* Görüşülen trafik yöneticilerinin vatandaştan polislere ikram ve hediyeleri kabul etmeme konusundaki duyarlılıkları çok yüksek değil.
* Bazı esnaf odası yetkilileri polislerin şoför esnafı ile yakın ilişki kurarak onların çay-kahvesini içerek yemeğini yemesini ‘gerekli ve yararlı bir kaynaşma’ olarak gördüklerini ifade etti. Bu tür ilişkilere yine aynı şekilde gören trafik yöneticileri de var.
* Ankete katılan memurların yüzde 83.4’ünün eşi çalışmıyor. Dörtte üçünün ek bir geliri bulunmuyor.
* Ankete katılan polislerin yüzde 70.6’sı vatandaş tarafından yapılmış herhangi bir şikâyet olmaksızın üstler tarafından rüşvet konusunda denetlenmediğini söyledi.
* Anket yapılan vatandaşların yüzde 56’sı son iki yıl içinde trafik polisi tarafından herhangi bir nedenle cezai işleme tabi tutulduklarını söylüyor. Bu işlem sırasında polisin rüşvet isteğini söyleyenlerin oranı yüzde 27.
* Kendisine rüşvet teklif edilen sürücülerin yüzde 81 bu isteği kabul etti. Bu, kendisine rüşvet vermesi teklif edilen her beş sürücüden dördünün rüşvet verdiği anlamına geliyor.

Ankete gönülsüz onay
* Alana gitmeden önce, araştırmacılar polis teşkilatından dirençle karşılaştı. Yetkililer ankete yaklaşık 45 günlük bir gecikmeyle gönülsüz olarak izin verdi.
(RADİKAL)