İsrail'le ilişkisini kesen ve elçisini kovan Bolivya'da asker darbe yaptı, halk direniyor
Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, askerler ve zırhlı askeri araçlar La Paz'ı çevreleyen hükümet binalarından çekilirken halka demokrasiyi savunmak için "örgütlenme ve harekete geçme" çağrısında bulunduktan sonra Çarşamba günü kısa ömürlü bir darbe girişimini küçümsedi.
Bolivya'nın askeri darbeler de dahil olmak üzere uzun bir siyasi istikrarsızlık geçmişi var ve başarısız devralma, yaklaşık 12 milyon insanın yaşadığı karayla çevrili Güney Amerika ülkesinin sokak protestolarını ateşleyen sarmal bir ekonomik krizle mücadele ettiği bir dönemde gerçekleşti.
Arce, darbe girişimi devam ederken başkanlık konutu Casa Grande'den "Darbe girişimlerinin Bolivya'da bir kez daha can almasına izin veremeyiz" dedi. "Herkesi demokrasiyi savunmaya çağırıyoruz"
Bolivya televizyonunda yayınlanan dramatik sahnelerde Arce, darbe girişimine liderlik eden eski genelkurmay başkanı Orgeneral Juan José Zuniga ile başkanlık sarayının koridoruna girerken karşı karşıya geliyordu.
Associated Press'in haberine göre Arce, Zuniga'ya "Ben sizin kaptanınızım ve askerlerinizi geri çekmenizi emrediyorum. Bu itaatsizliğe izin vermeyeceğim" dedi.
Yerel basında çıkan haberlere göre, sadece bir gün önce Bolivya ordusunun komutanı olarak görevden alınan Zuniga daha sonra gözaltına alındı ve zorla bir polis aracına bindirilirken görüldü. Şu an nerede olduğu bilinmiyor.
Bolivya İsrail soykırımına en sert tepki gösteren ülkeydi. Güney Amerika ülkesi Bolivya, Gazze'ye yönelik devam eden saldırılar nedeniyle "İsrail ile diplomatik ilişkileri kestiğini" duyurdu.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Maria Nela Prada ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Freddy Mamani, düzenledikleri ortak basın toplantısında, İsrail ile diplomatik ilişkileri kesme kararı aldıklarını bildirdi.
Mamani, Orta Doğu'da yaşanılan tehlikeli gelişmeler nedeniyle bu basın toplantısını yaptıklarını belirterek, "Bolivya, İsrail devleti ile diplomatik ilişkileri kesmeye karar verdi. Ülkemiz Filistin sorununa ilişkin daha önce de iki resmi açıklama yapmıştı." ifadesini kullandı.
Bolivya İsrail ile diplomatik ilişkilerini daha önce 2009 yılında Devlet Başkanı Evo Morales döneminde İsrail'in Gazze'deki eylemlerini protesto etmek için10 yıl boyunca kesmişti.
Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, 31 Ekim'de Filistin'in Bolivya Büyükelçisi Mahmud Elalwani ile görüştükten sonra İsrail'in Gazze'deki eylemlerini "savaş suçu" olarak nitelendirdi.
AMERİKAN DESTEKLİ DARBE
Bolivya'da askeri darbe krizi: Askerler Cumhurbaşkanlığı Sarayını bastı Bolivya ordusunun sokağa inmesinin ardından eski Devlet Başkanı Evo Morales, “General Zuniga tarafından hazırlanan darbeye karşı demokrasiyi savunmak için Ulusal Seferberlik çağrısında bulunuyoruz” dedi. Halkın sokağa çıkmasıyla askerler geri çekildi ve darbeci komutan gözaltına alındı.
Ordunun darbe girişiminde bulunduğunu belirten eski Devlet Başkanı Evo Morales açıklamalarda bulundu.
"Silahlı kuvvetlerin demokrasiyi ihlal etmesine ve halkın gözünü korkutmasına izin vermeyeceğiz"
Morales şöyle dedi:
“General Zuniga tarafından hazırlanan darbeye karşı demokrasiyi savunmak için Ulusal Seferberlik çağrısında bulunuyoruz. Süresiz genel grev ve yol ablukası ilan ediyoruz. Silahlı kuvvetlerin demokrasiyi ihlal etmesine ve halkın gözünü korkutmasına izin vermeyeceğiz”
Açıklamalarının devamında Morales şu cümleleri kurdu:
"Mendez Arcos’a bağlı bir grubun keskin nişancılarla Plaza Murillo'yu ele geçirmesini kınıyoruz. Bu durum, darbeyi önceden hazırladıklarını göstermektedir. Demokrasiye gönül vermiş insanları, demokrasiye ve halka karşı hareket eden bazı askeri gruplara karşı vatanı savunmaya çağırıyorum”
Bolivya silahlı kuvvetleri Çarşamba akşamı La Paz'daki başkanlık sarayından çekildi ve Başkan Luis Arce'nin hükümete yönelik bir "darbe" girişimini eleştirerek uluslararası destek çağrısında bulunmasının ardından bir general tutuklandı.
Günün erken saatlerinde, yakın zamanda askeri komutanlığı elinden alınan General Juan Jose Zuniga liderliğindeki askeri birlikler, başkanlık sarayı ve Kongre'ye ev sahipliği yapan merkezi Plaza Murillo meydanında toplandı. Bir Reuters görgü tanığı, zırhlı bir aracın başkanlık sarayının kapısına çarptığını ve askerlerin içeri daldığını gördü.
Arce, başkanlık sarayının dışında silahlı askerlerle yaptığı konuşmada, "Bugün ülke bir darbe girişimiyle karşı karşıya. Bugün ülke bir kez daha Bolivya'da demokrasinin yarıda kalmasına neden olacak çıkarlarla karşı karşıya." dedi.
"Bolivya halkı bugün çağrılıyor. Bolivya halkının demokrasiden yana darbeye karşı örgütlenmesi ve harekete geçmesi gerekiyor."
Birkaç saat sonra bir Reuters tanığı askerlerin meydandan çekildiğini ve polisin meydanın kontrolünü ele geçirdiğini gördü. Bolivyalı yetkililer Zuniga'yı tutukladı ve nereye götüreceği belli olmasa da götürdü.
Başkanlık sarayında Arce, Zuniga'nın eski görevi olan askeri komutan olarak José Wilson Sanchez'e yemin etti. Sükunet ve düzenin sağlanması çağrısında bulundu.
Sanchez, "Sokaklarda seferber olan tüm personelin birimlerine dönmesini emrediyorum." dedi. "Askerlerimizin kanının akmaması için yalvarıyoruz."
ABD, durumu yakından takip ettiğini belirterek sükunet ve itidal çağrısında bulundu.
Solcu eski Başkan Evo Morales'in eski müttefiki Arce'ye karşı yarışmayı planlamasıyla Bolivya'da 2025'teki genel seçimler öncesinde gerginlikler artıyor, bu da iktidardaki sosyalist partide büyük bir çatlak ve daha geniş bir siyasi belirsizlik yaratıyor.
Pek çok kişi, yaygın protestolar nedeniyle 2006-2019 yılları arasında iktidarda kalan ve yerine geçici muhafazakar bir hükümet getirilen Morales'in geri dönüşünü istemiyor. Arce daha sonra 2020'de seçimi kazandı.
Zuniga, Morales'in cumhurbaşkanlığına geri dönememesi gerektiğini ve böyle bir girişimde bulunması halinde kendisini engellemekle tehdit ettiğini belirtmiş, bunun üzerine Arce, Zuniga'yı görevinden almıştı.
Cumhurbaşkanlığı sarayına yapılan saldırı öncesinde Zuniga, meydanda gazetecilere seslendi ve merkez bankası rezervlerinin tükenmesiyle ekonomik durgunlukla mücadele eden ve gaz ihracatının azalması nedeniyle Bolivya para birimi üzerindeki baskıyla mücadele eden denize kıyısı olmayan ülkede artan öfkeye değindi.
Yerel bir televizyon kanalına konuşan Zuniga, yeni bir bakanlar kabinesi kurulması çağrısında bulunarak, "Silahlı kuvvetlerin üç şefi kaygımızı ifade etmeye geldi." dedi.
Tam üniformalı, iki yanında askerlerle birlikte "Yok etmeyi bırakın, ülkemizi yoksullaştırmayı bırakın, ordumuzu aşağılamayı bırakın" dedi ve gerçekleştirilen eylemin halk tarafından desteklendiğinde ısrar etti.
Zuniga Çarşamba günü gazetecilere verdiği demeçte, Arce'nin Pazar günü kendisinden popülaritesini artırmak için herhangi bir kanıt sunmadan "bir şeyler gündeme getirmesini" istediğini söyledi.
İçişleri Bakanı Eduardo del Castillo daha sonra Zuniga'nın halk desteğini almaya çalıştığını ve saldırıda yaralanan dokuz kişinin "bunun bir tatbikat olmadığını" kanıtladığını söyledi.
'EN GÜÇLÜ Kınama'
İktidardaki MAS sosyalist partisinin başkanı Morales, destekçilerinin demokrasiyi desteklemek için harekete geçeceğini söyledi.
Morales, "Silahlı kuvvetlerin demokrasiyi ihlal etmesine ve insanları korkutmasına izin vermeyeceğiz" dedi.
Bolivya savcılığı, Zuniga ve darbe girişiminde yer alan diğer kişiler hakkında ceza soruşturması başlatılacağını söyledi.
Arce ve Bolivya'nın demokrasisine bölgesel liderlerden ve ötesinden halk desteği yağdı .
Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador, X'e yaptığı açıklamada, "Bolivya'daki darbe girişimini en güçlü şekilde kınıyoruz. Başkan Luis Alberto Arce Catacora'ya tam desteğimiz ve desteğimiz var." dedi.
Bolivya'daki hükümetin muhafazakar siyasi muhalifleri bile, aralarında 2022'de siyasi çalkantıların ortasında hapsedilen eski Başkan Jeanine Anez'in de bulunduğu askeri harekatı kınadı.
"Plaza Murillo'da anayasal düzeni yok etmeye çalışan askeri seferberliği tamamen reddediyorum," diye yazdı X'te. "Arce ve Evo ile MAS, 2025'te oylama yoluyla çıkarılmalı. Biz Bolivyalılar demokrasiyi savunacağız."
